Procedura „Niebieskie Karty” w czasie pandemii / epidemii / stanów nadzwyczajnych

Podstawą prawną działania w czasie pandemii/epidemii/stanów nadzwyczajnych jest art. 9a ust. 13 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, zgodnie z którym członkowie grup roboczych i zespołu interdyscyplinarnego pracują w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie w ramach swoich obowiązków służbowych. Zapis ten skutkuje tym, że sposób postępowania w ramach procedury NK jest analogiczny jak w przypadku innych obowiązków służbowych. Jeżeli zatem pracodawca wprowadza zmiany organizacyjne w miejscu pracy oznacza to, że dotyczą one również udziału w procedurze NK. Z jednej strony nie ma zatem możliwości zawieszenia procedury NK, z drugiej sposób realizacji procedury podlega tym samym ograniczeniom co wykonywanie innych obowiązków służbowych.

Zamieszczone poniżej informacje biorą pod uwagę dwie podstawowe okoliczności:

– braki kadrowe w poszczególnych jednostkach i instytucjach w znaczący sposób uniemożliwiają bieżące realizowanie obowiązków;

– całkowite zaprzestanie realizowania zadań z zakresu procedury NK spowoduje w przyszłości spiętrzenie procedur bieżących z odłożonymi do realizacji w czasie. W celu uniknięcia owego spiętrzenia należy w miarę możliwości nawet częściowo wypełniać zadania w procedurze NK.

1. Wszczęcie procedury

Podstawa prawna wszczęcia procedury NK nie ulega zmianie. W dalszym ciągu w przypadku podejrzenia występowania przemocy na osobach reprezentujących pomoc społeczną, Policję, oświatę, ochronę zdrowia czy przedstawicieli GKRPA ciąży obowiązek wszczęcia procedury NK. Problemem może być jednak wypełnienie obowiązku wypełnienia formularza NK – A w obecności osoby doznającej przemocy. Wobec istotnego (lub całkowitego) ograniczenia kontaktów osobistych należy przyjąć możliwość zapewnienia obecności poprzez kontakt telefoniczny lub inny na odległość (komputerowy). Jeżeli z osobą doznającą przemocy nie mam możliwości kontaktu, a informacja o przemocy pochodzi z innego źródła (świadkowie, wiadomość anonimowa) i jest na tyle konkretna, że pozwala zidentyfikować osoby, których dotyczy wskazanie występowania przemocy należy rozważyć wszczęcie procedury NK z pominięciem osoby doznającej przemocy (paragraf 2 ust. 4 rozporządzenia NK).

2. Wypełnienie karty C

Co do zasady wypełnienie druku NK – C odbywa się na posiedzeniu w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że została dotknięta przemocą. Jednocześnie paragraf 8 ust. 5 rozporządzenia NK przewiduje zasadę realizacji zadań również w przypadku niestawiennictwa tej osoby. Tak skonstruowany przepis zakłada, że osoba co do której istnieje podejrzenie, że została dotknięta przemocą w rodzinie ma prawo uczestniczyć w czynności wypełnienia druku NK – C. Aby to prawo jej zapewnić wypełnienie druku następuje w terminie, w którym zostaną zniesione wszelkie ograniczenia w kontaktowaniu się lub udział tej osoby będzie zapewniony poprzez kontakt telefoniczny lub inny zdalny.

3. Wypełnienie karty D – podobnie jak w przypadku NK – C wypełnienie karty może się odbyć poprzez kontakt telefoniczny lub inny zdalny. W przypadku braku takiej możliwości termin wypełnienia druku należy odłożyć w czasie do ustania obostrzeń w kontaktach osobistych.

4. Posiedzenia grup roboczych/zespołów interdyscyplinarnych

Posiedzenia nie mogą co do zasady odbywać się w tradycyjnej formule. Należy zatem podejmować próbę posiedzeń realizowanych na odległość w miarę możliwości związanych z absencją w pracy poszczególnych członków grup roboczych/zespołów interdyscyplinarnych. Jeżeli posiedzenie nie może się odbyć należy sporządzić notatkę służbową z informacją o przyczynach niemożności odbycia posiedzenia oraz wskazaniu przybliżonego terminu ponownej próby odbycia posiedzenia.

5. Realizacja planu pomocy

Wszelkie działania zaplanowane do realizacji odbywają się na zasadach obowiązujących w danej jednostce. Jeżeli zatem zaplanowano konsultacje psychologiczne, rodzinne, prawne lub inne i umożliwiono ich odbywanie w systemie telefonicznym to należy podjąć próbę ich realizację. Dla części osób doznających przemocy konieczność ciągłego przebywania w miejscu zamieszkania uniemożliwia swobodny kontakt telefoniczny. W takiej sytuacji pomoc musi zostać odłożona w czasie. Należy jednak zadbać o to, aby osoba doznająca przemocy uzyskała informację o możliwości konsultacji telefonicznej.

Realizacja procedury NK przez Policję, w tym dzielnicowych podlega ograniczeniom właściwym ze względu na wewnętrzne regulacje obowiązujące w Policji. Przy braku możliwości kontaktu osobistego dzielnicowi pozostają w kontakcie telefonicznym z osobami objętymi procedurą.

6. Procedury sądowe

W większości przypadków odwołuje się posiedzenia sądowe. Nie dotyczy to jednak spraw związanych bezpośrednio z przemocą w rodzinie takich jak nakazanie sprawcy przemocy opuszczenia miejsca zamieszkania (art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie) oraz odebrania dziecka przez pracownika socjalnego w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie (art. 12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).

Zakończenie

Ograniczenie przemieszczenia się ludności oraz zalecenie przebywania w miejscu zamieszkania jest szczególnie trudne dla osób doznających przemocy w rodzinie. Z tego powodu wszelkie ograniczenia w realizacji procedur pomocowych i interwencyjnych nie mogą sprowadzać się do pozbawienia jakiejkolwiek ochrony. Bez względu na rodzaj wprowadzanych ograniczeń prawo nie przewiduje zaprzestania obowiązywania prawa karnego oraz wszelkich procedur chroniących życie i zdrowie obywateli. Jednocześnie osoby niosące pomoc będąc z istoty wykonywania swego zawodu w większym stopniu zobowiązane do kontaktu z dużą grupą osób muszą zachować ostrożność i dbałość o własne bezpieczeństwo. Z jednej strony wielu czynności nie da się wykonać na odległość. Jednak sytuacja skłania do poszukiwania alternatywy dla tradycyjnej formy kontaktu. Możliwe, że wypracowane w sytuacji kryzysowej sposoby pracy pozwolą w przyszłości usprawnić obowiązujący model pracy.

GRZEGORZ WRONA – doktor nauk prawnych, adwokat, specjalista ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie (certyfikat PARPA), superwizor w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie (certyfikat IPZ PTP).