Jak ITAKA szuka zaginionych dzieci i nastolatków?. Telefon 116 000

Aktualności

08.12.2010

Niebieska Linia nr 6 / 2010

Każdego roku w Polsce ginie około 4,5 tys. dzieci. Fundacja ITAKA - Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych jest jedyną organizacją pozarządową w naszym kraju, która udziela kompleksowej pomocy w przypadku zaginięcia bliskiej osoby.

ITAKA prowadzi bazę danych osób zaginionych oraz bazę osób o nieustalonej tożsamości (NN), które są dostępne na stronie www.zaginieni.pl i aktualizowane na bieżąco. 14% spraw prowadzonych przez organizację dotyczy dzieci. Od marca 2009 roku fundacja wykorzystuje w swoich działaniach telefon 116 000 w sprawie zaginionego dziecka.

ITAKA poszukuje obecnie 1105 osób zaginionych, w tym 22 małych dzieci oraz 21 nastolatków. W pierwszym półroczu 2010 roku rodziny zgłosiły do ITAKI zaginięcie 167 dzieci i nastolatków. W 2009 roku do ITAKI zgłoszono 196 zaginięć dzieci. 80% zaginionych dzieci i nastolatków odnajduje się, w większości przypadków są to szczęśliwe odnalezienia.

Dlaczego dzieci giną?

W przypadku najmłodszych dzieci powodem jest zwykle brak odpowiedniej opieki ze strony dorosłych. Coraz częściej mamy do czynienia także z porwaniami rodzicielskimi, czyli sytuacją, gdy jedno z rodziców wyjeżdża i zabiera ze sobą dziecko, bez zgody drugiego rodzica. Zaginięcia nastolatków to w większości ucieczki, które nasilają się w okresie wakacji.

Do czego służy i jak działa telefon 116 000?

116 000 jest wspólnym numerem telefonu w sprawie zaginionego dziecka dla całego obszaru UE. W Polsce telefon ten obsługuje fundacja ITAKA - Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych. Od początku współfinansowaniem telefonu zajmuje się Telekomunikacja Polska SA, w 2010 roku istotnego wsparcia w tym obszarze udziela także MSWiA.

116 000 to całodobowy bezpłatny telefon, pod którym pracownicy ITAKI - profesjonalny zespół specjalistów ds. poszukiwań oraz psychologów - czekają na informacje oraz udzielają pomocy w przypadkach zaginięć dzieci. Telefon jest czynny całą dobę przez siedem dni w tygodniu. Za pomocą telefonu 116 000 ITAKA realizuje swoje działania poszukiwawcze dotyczące dzieci i młodzieży do lat 18, poprzez telefony do rodzin, policji, dziennikarzy, ośrodków pomocy społecznej, straży miejskiej i innych instytucji, w zależności od rodzaju sprawy. Telefon 116 000 służy także do udzielania wsparcia psychologicznego, a także udzielania porad prawnych i socjalnych rodzinom zaginionych dzieci oraz nastolatków. W pierwszym półroczu 2010 roku specjaliści (pracownicy i wolontariusz) ITAKI dyżurujący przy telefonie 116 000 przyjęli 947 rozmów. W ramach działania telefonu zrealizowano także 2500 rozmów wychodzących. W omawianym okresie zgłoszono 167 przypadków zaginięcia dzieci i nastolatków.

Najwięcej osób dzwoniło z województwa mazowieckiego, a następnie z dolnośląskiego, śląskiego i lubelskiego. Dzwoniono przede wszystkim z dużych miast - ponad połowa połączeń pochodziła z miast powyżej 100 tys. mieszkańców.

RYC. 1. Beneficjenci telefonu 116 000 wg płci

RYC. 2. Beneficjenci telefonu 116 000 wg wieku

RYC. 3. Rozmówcy telefonu 116 000

RYC. 4. Lokalizacja rozmówcy 116 000

Jak ITAKA pomaga?

Równocześnie z działaniami poszukiwawczymi ITAKA wspiera rodziny zaginionych dzieci i nastolatków. Fundacja zapewnia kompleksową i bezpłatną pomoc rodzicom oraz opiekunom zaginionych dzieci i nastolatków w zakresie psychologicznym, prawnym i socjalnym. W 2010 roku eksperci udzielili rodzinom zaginionych dzieci i nastolatków 1800 porad psychologicznych, 190 porad prawnych i 25 w sprawie pomocy socjalnej.

Wspólne standardy działania w Europie

ITAKA reprezentuje Polskę w koordynowanym przez Missing Children Europe projekcie "Europejska sieć telefonu 116 000", którego celem jest wypracowanie wspólnych standardów działania telefonów 116 000 w sprawie zaginionego dziecka oraz procedur współpracy międzynarodowej w ramach UE. W projekcie uczestniczą przedstawiciele organizacji pozarządowych - operatorów telefonu 116 000 z krajów UE. Zakończenie projektu i wdrożenie procedur planowane jest na 2011 rok.

Historia z telefonu 116 000

Przedstawiamy opis zakończonego sukcesem poszukiwania osoby nieletniej, której zaginięcie zgłoszono na numer 116 000. Na podstawie tego przypadku widać, jak szerokie zastosowanie ma telefon 116 000 w działaniach poszukiwawczych oraz w systemie wsparcia rodzin zaginionych osób nieletnich.

W lipcu 2010 roku na numer 116 000 zadzwoniła matka 16-letniej Basi. Powiedziała, że jej córka po raz kolejny uciekła z domu. Skontaktowaliśmy się z policjantem prowadzącym sprawę, od którego dowiedzieliśmy się, że dziewczyna ucieka, ponieważ ma bardzo trudną sytuację rodzinną. Od lat wychowuje ją samotnie matka, osoba uzależniona od alkoholu, nieradząca sobie z opieką nad dzieci. Sytuacja bytowa i materialna rodziny jest bardzo zła.

Niezwłocznie podjęliśmy działania. Odnaleźliśmy profil zaginionej na portalu nk.pl. Wysłaliśmy jej wiadomość. Komunikat o zaginięciu rozesłaliśmy do ogólnopolskich i lokalnych mediów. Nasze działania przyniosły niemal natychmiastowy efekt. Po kilku dniach za pośrednictwem maila skontaktował się z nami mężczyzna, który twierdził, że razem ze swoją rodziną pomaga zaginionej - byli przekonani, że Basia ma 19 lat. Wyjaśniliśmy informatorowi, jak wygląda sytuacja prawna osoby nieletniej. Poprosiliśmy go o pomoc w nawiązaniu kontaktu z zaginioną.

Następnego dnia skontaktowała się z nami kolejna znajoma zaginionej. Dowiedzieliśmy się, że Basia jest cała i zdrowa, jest w ciąży ze swoim chłopakiem, planuje ślub i od czasu ucieczki mieszka u przyszłych teściów, którzy byli przekonani, że jest osobą pełnoletnią. Nasz prawnik wyjaśnił informatorowi sytuację prawną osoby nieletniej pozostającej na ucieczce. Poprosiliśmy informatora o pomoc w nawiązaniu kontaktu z Basią. Stale konsultowaliśmy nasze działania z policją i uzyskaliśmy zapewnienie, że Basia nie będzie na siłę przewożona do rodziny. Zgodnie z obowiązującym prawem, policja ustali jej miejsce pobytu, zweryfikuje, czy Basia jest bezpieczna i czy nie jest ofiarą przestępstwa, otrzyma od niej oświadczenie, że w miejscu w którym jest, przebywa dobrowolnie i prześle sprawę do sądu rodzinnego, aby on uregulował jej sytuację. Następnego dnia na telefon 116 000 zadzwoniła Basia. Postanowiła nam zaufać na podstawie maili, jakie otrzymywała od nas za pośrednictwem informatora. Powiedziała o swojej trudnej sytuacji rodzinnej i lęku przed skontaktowaniem się z policją, ponieważ obawia się, że na siłę zostanie zabrana do domu. Basia długo rozmawiała z naszym psychologiem oraz z prawnikiem. Potem wielokrotnie dzwoniła na 116 000, prosząc o poradę i wsparcie. Dziewczyna wysłała matce wiadomość, że jest cała i zdrowa.

W końcu udało się doprowadzić do spotkania Basi i jej chłopaka z matką dziewczyny i policjantem. Dziewczyna podpisała oświadczenie, że dobrowolnie przebywa w domu rodziców swojego chłopaka. Matka nie nalegała na powrót córki do domu. Policjant sporządził raport i skontaktował się z sądem rodzinnym. Basia została ze swoim chłopakiem.

Od tej pory Basia wraz ze swoim przyszłym mężem pozostaje z nami w stałym kontakcie. Korzysta ze wsparcia psychologicznego i porad pracownika socjalnego. Nasi prawnicy pomagają Basi uregulować jej sytuację prawną. Na jej prośbę przygotowują wnioski do sądu rodzinnego, aby Basia mogła zawrzeć związek małżeński i w ten sposób przed ukończeniem 18. roku życia zyskać prawo do samostanowienia. Interweniowaliśmy także w szpitalu, gdzie dziewczyna urodziła dziecko w sprawie jej ubezpieczenia i wydania dziecka ze szpitala zgodnie z przepisami prawa. Przyszli teściowie angażują się w pomoc swojemu synowi i Basi, korzystają z naszych porad i sugestii. Basia będzie miała możliwość decydowania o sobie i ułożenia swojej sytuacji osobistej, natomiast matka już wie, co się dzieje z jej córką.

Aleksandra Andruszczak - zastępca dyrektora:Zespół Poszukiwań i Identyfikacji ITAKA