ZBIERAMY PODPISY POD APELEM DO PROKURATORA GENERALNEGO WS. WDROŻENIA WYTYCZNYCH DOTYCZĄCYCH POSTĘPOWANIA Z PEŁNOLETNIMI OFIARAMI ZGWAŁCEŃ
Inne
W naszej ocenie Wytyczne są dobrym, odpowiadającym potrzebom dokumentem. Powstały z uwzględnieniem szeregu umów i rekomendacji międzynarodowych w zakresie ochrony praw kobiet i pomocy dla ofiar przestępstw; podkreślają te aspekty kontaktu z pokrzywdzonymi, które są specyficzne dla sytuacji osób zgwałconych i które wobec tego wymagają szczególnego postępowania.
Apelujemy do organizacji oraz instytucji o poparcie i podpisanie niżej zamieszczonego listu otwartego. Swój akces można zgłaszać do 29 maja 2012 r. przesyłając imiennie na adres joannap@feminoteka.pl nazwę, miejscowość i dane kontaktowe instytucji.
Treść listu
Szanowny Panie,
W maju 2011 publicznie zaprezentowany został projekt Wytycznych Prokuratora Generalnego z dn. 9.05.2011 dotyczących postępowania z pełnoletnimi ofiarami zgwałceń i innych przestępstw seksualnych.
W naszej ocenie Wytyczne są dobrym, odpowiadającym potrzebom dokumentem. Powstały z uwzględnieniem szeregu umów i rekomendacji międzynarodowych w zakresie ochrony praw kobiet i pomocy dla ofiar przestępstw; podkreślają te aspekty kontaktu z pokrzywdzonymi, które są specyficzne dla sytuacji osób zgwałconych i które wobec tego wymagają szczególnego postępowania. Fakt, że wyposażone są w uzasadnienie dodaje im poznawczego waloru. Wdrożenie tych Wytycznych pozwoli na usunięcie zgłaszanych wad obecnej praktyki i wypracowanie stosownych reguł pracy z ofiarą, unikając wtórnej jej wiktymizacji. Wytyczne są istotnym elementem w budowaniu w Polsce tak bardzo potrzebnego systemu wsparcia dla ofiar. Obowiązując policję i prokuraturę, pozwalają wyeliminować obecnie często dramatyczną sytuację osób zgłaszających gwałt, mogą też być przedmiotem działań kontrolnych. Tymczasem dokument ten nadal nie zostały podpisany ani wdrożony w życie – od ponad roku czeka na Pana podpis.
Szacuje się, że w Polsce co roku około 95 tysięcy kobiet pada ofiarą przynajmniej jednej z form przemocy seksualnej - gwałtu, usiłowania gwałtu lub molestowania seksualnego. Liczba zgwałceń wśród mężczyzn jest nieznana, co nie oznacza, że nie doświadczają oni tego rodzaju przestępstwa. Brak wdrożenia Wytycznych w dużym stopniu jest odpowiedzialny za tolerowanie tego zjawiska. Statystyki wszczynanych spraw (ok. 1500 rocznie) oddają poziom determinacji pokrzywdzonych, ale nie skalę zjawiska. Jednym z głównych problemów w obszarze zgwałceń jest fakt bardzo niskiego poziomu ujawniania tych przestępstw. Na podstawie badań wiktymizacyjnych przyjmuje się, że w Polsce dochodzi do ujawnienia jedynie około 8% popełnionych przestępstw seksualnych. Przyczyną tego zjawiska jest między innymi brak wdrożenia Wytycznych. Pracownicy wymiaru sprawiedliwości często nie wiedzą bowiem, jak postępować z ofiarami gwałtów. Jak wynika z analiz, przed złożeniem wniosku o ściganie, kobiety powstrzymuje m.in. obawa przed długotrwałym i poniżającym postępowaniem.
Gwałt jest jednym z najbardziej traumatyzujących przeżyć. Doświadczenie gwałtu powoduje u ofiar poważne problemy zdrowotne, zarówno fizyczne, jak i psychiczne, pociąga też za sobą konsekwencje społeczne i ekonomiczne. Objawy Zespołu Stresu Pourazowego (PTSD), w tym m.in. uporczywe stany lękowe, bezsenność, depresja, deficyt koncentracji, diagnozuje się w ciągu miesiąca po zdarzeniu u 94% zgwałconych kobiet, po upływie miesiąca u 50-90% kobiet. Częściej objawy te diagnozuje się jedynie wśród żołnierzy, którzy wpadli w zasadzkę wroga. Ofiary gwałtu z powodu odczuwanych dolegliwości mają zmniejszoną możliwość zaspokajania swoich potrzeb i realizowania celów na polu zawodowym, edukacyjnym czy prywatnym. Według amerykańskich danych 50% ofiar napaści seksualnej rezygnuje z pracy ze względu na odczuwane dotkliwe konsekwencje. Trauma spowodowana doświadczeniem gwałtu przyczynia się również do zaburzenia życia seksualnego ofiar oraz do rozpadów małżeństw.
Warto podkreślić także, że, jak wynika z dostępnych informacji Polska prokuratura nieskutecznie ściga gwałty - w ponad 90% przypadków zgwałceń sprawcy pozostają bezkarni. Postępowania wszczęte w sprawie o zgwałcenie jedynie w 1/3 kończą się wnioskiem o akt oskarżenia i coraz częściej są umarzane. Także sprawy dotyczące zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem lub gwałtów zbiorowych. W Polsce za gwałt ze szczególnym okrucieństwem sprawca dostaje średnio 3,3 roku więzienia, a większość wyroków za gwałt jest w zawieszeniu.
Jak wynika z badań fundacji Feminoteka przeprowadzonych w 2011 roku instytucje publiczne w swoich działaniach na rzecz ofiar gwałtu nadal w dużej mierze kierują się stereotypami dotyczącymi współodpowiedzialności kobiety za gwałt. Ponadto działania instytucji publicznych na rzecz kobiet, które doświadczyły gwałtu lub próby gwałtu są fragmentaryczne i chaotyczne, opierają się na wyrywkowej wiedzy i nie pozwalają na podjęcie systemowych działań.
Dlatego apelujemy do Pana o jak najszybsze podpisanie Wytycznych Prokuratora Generalnego z dn. 9.05.2011 dotyczących postępowania z pełnoletnimi ofiarami zgwałceń i innych przestępstw seksualnych, by poprawić dramatyczną sytuację ofiar zgwałceń w naszym kraju.
Joanna Piotrowska, prezeska fundacji Feminoteka
Renata Durda, kierowniczka Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy „Niebieska Linia”
Monika Płatek, kierowniczka Zakładu Kryminologii w Instytucie Prawa Karnego WPiA UW, członkini Stowarszenia
Konrad Wojterkowski, szef Krajowego Centrum Kompetencji (organizator "Kocham. Nie biję", "Kocham. Reaguję")
Sergio de Arana, inicjator akcji społecznej „Popieramy Konwencję o przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet”
Do pobrania:
