Rocznik 2001

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

"Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób" - to pierwsze zdanie z Anny Kareniny przeszło już do klasyki, choć wciąż na nowo odkrywamy głębię jego znaczenia.

Tym razem proponujemy Wam zajrzenie pod podszewkę przemocy, poszukanie jej źródeł wewnętrznych, które tkwią potencjalnie w każdym z nas. Bo któż nie zna uczucia gniewu czy złości - frustrujący szef, korek na drodze, niekompetentny współpracownik, gderająca żona, a na koniec trudnego dnia przychodzi dziecko z uwagą w dzienniczku. Nerwy napięte jak postronki, emocje trzymane pilnie na wodzy eksplodują - krzyk, wrzask, gwałtowne ruchy, szarpnięcie, uderzenie... A przecież nie chcieliśmy tego, przecież kochamy swoje dziecko i rozumiemy, że jemu też jest trudno w wymagającej szkole, że ma swoje problemy i ograniczenia. Potem przychodzi refleksja, uspokojenie, wreszcie wstyd, że tak się daliśmy ponieść emocjom. A mają one taką siłę, która błyskawicznie pokonuje nawet najtwardszego faceta. Razem z Rossem Campbellem, Jerzym Mellibrudą, Wandą Sztander i Sylwią Kluczyńską zapraszamy was do wędrówki po krainie emocji.

Koniec roku upływa pod znakiem zaciskania (krótkiego) pasa. Niespodziewane zmiany w budżecie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zmusiły nas do odwołania grudniowej konferencji poświęconej przeciwdziałaniu przemocy wobec dzieci i ocenie kampanii "Dzieciństwo bez przemocy". Przygotujemy jednak obszerny Raport, który przedstawi efekty kampanii, choć będziemy mogli go zaprezentować dopiero w następnym roku. Tymczasem Katarzyna Michalska podsumowała krótko to, co wydarzyło się w roku 2001.

Nadchodzą Święta Bożego Narodzenia - czas wyciszenia, wybaczania, przeprosin, obietnic i nowych postanowień. Życzymy Wam i sobie, aby nasze rodziny były do siebie podobne jednakowym szczęściem.

Wspierającej lektury

Redakcja

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Michalska Katarzyna Dzieciństwo bez przemocy

TEORIA

• Mellibruda Jerzy Być prawdziwym mężczyzną - krok drugi
• Sztander Wanda Kilka prawd o złości
• Kluczyńska Sylwia Dlaczego krzywdzimy?
• Płatek Monika Prawne korzenie przemocy wobec dziecka

PRAKTYKA

• Koźmińska Irena Czy umiemy kochać dzieci? - wywiad z Rossem Campbellem część II
• Staszewska Anna Wywiad z dr Janem Malcem

PRAWO

• Polanowski Jarosław Alimenty - praktyczne konkrety

PREZENTACJE

• Staszewska Anna W małym miasteczku
• Fenik Katarzyna Pokój dla małego świadka

TELEFON "Niebieska Linia"

• Grad Iwona Moja pierwsza interwencja

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Przemoc domowa wobec kobiet w ciąży dorosłych i nastoletnich

FORUM

• Parzusińska Agata Echa nowosądeckiej debaty

Z KRAJU i ŚWIATA

BADANIA I STATYSTYKI

• Lemański Robert Program "Rodzina bez przemocy"

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Wciąż odwiedzamy Was w szczególnych momentach. Tak jest i tym razem. Polska żyje wynikami wyborów i nadzieją, że tym razem wybraliśmy dobrze. Świat żyje refleksją po napadzie terrorystów na Nowy Jork i Waszyngton. Zatrzymaliśmy się w pędzie przez życie i z zamarłym na twarzy przerażeniem patrzymy na nowoczesną przemoc. Nie wiemy, jak sytuacja będzie wyglądać, gdy dostaniecie ten numer "Niebieskiej Linii" do rąk - czy Amerykanie uderzą na kraje islamu, czy użyją agentów służb specjalnych do "wyłapania i eksterminacji" terrorystów (z przemówienia prezydenta USA), czy też będą drogami prawnymi egzekwować sprawiedliwość. Każda z tych dróg ma swoich zwolenników i przeciwników.

Zdarzenia te nasuwają pewne analogie ze zjawiskiem przemocy interpersonalnej. Jak zareagować, gdy jest się "napadniętym" - fizycznie, słownie, psychicznie? Jak się zachować, aby skutecznie bronić swoich granic? Jak nie utracić godności i nie wpaść w syndrom frajera, którego można bezkarnie atakować? Co można robić, aby samemu nie stać się agresorem? Aby gwałt się gwałtem nie odciskał? Bowiem z doświadczeń pracy z ofiarami przemocy wiemy, że użycie metod agresora tylko eskaluje agresję.

Jaka jest z kolei rola sojuszników ofiary? Czy skrzyknąć się i pobić sprawcę przemocy? Dokonać odwetu? Czy wystarczy tylko pomóc ofierze załagodzić ból i zaleczyć (wyleczyć) rany?

Zachęcamy Was do konstruktywnej refleksji nad tym, co się dzieje na świecie, i do przełożenia jej na wymiar interpersonalny.

A w tym numerze proponujemy Wam temat: dzieci jako świadkowie przemocy w rodzinie - w świetle prawa i w perspektywie psychologicznej. Tu także nasuwa się analogia ze zdarzeniami amerykańskimi. Wszyscy poczuliśmy lęk, bezradność, strach, przerażenie, gdy byliśmy świadkami (poprzez media) ataku terrorystów. My, dorośli, obserwujący zdarzenia z bezpiecznego dystansu, mając za plecami wojsko, policję, NATO, cały arsenał broni. A co czuje i myśli dziecko, które obserwuje atak na rodzica? I często nie ma środków do obrony czy obrońcy w odwodzie. Ba, jego obrońca sam jest ofiarą (lub agresorem). Włączcie się w akcję "Mały świadek", pomóżcie dzieciom przeżyć stres związany z uczestniczeniem w przemocy i składaniem zeznań w tej sprawie.

Proponujemy także cały blok materiałów o umiejętnościach wychowawczych. Dyskusje na ten temat wypełniają drugą część kampanii "Dzieciństwo bez przemocy". Jeśli macie w swoich placówkach programy dla rodziców - opiszcie je, najciekawsze będziemy promować na łamach "Niebieskiej Linii".

Utworzyliśmy także nowy dział: BADANIA I STATYSTYKI - mamy nadzieję wypełniać go danymi, które pozwolą lepiej zrozumieć zjawisko przemocy w rodzinie i, w konsekwencji, stwarzać lepsze środki zaradcze.

Redakcja

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Durda Renata Przeciwstawić się złu
• Fenik Katarzyna Być małym świadkiem

PRAWO

• Gaberle Michał Dziecko jako świadek w procesie karnym
• Polanowski Jarosław Dziecko jako świadek w procesie karnym - więcej szkody czy pożytku?

TEORIA

• Dąbrowska Justyna fragment książki "Zrozumieć dziecko"

PRAKTYKA

• Wojcieszek Krzysztof A. Jak pomóc rodzicom być rodzicami?
• Koźmińska Irena Czy umiemy kochać dzieci? - wywiad z dr Rossem Campbellem

FORUM

• Sarzała Krzysztof Debata
• Od organizatorów kampanii
• Durda Renata Cała Polska czyta dzieciom

PREZENTACJE

• Kawiecka Katarzyna Jeden dzień z życa...

TELEFON "NIEBIESKA LINIA"

• Staszewska Anna Przypadek Marii K.

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Dziecko świadkiem w sprawach karnych dotyczących przemocy domowej

BADANIA I STATYSTYKI

• Lemański Robert Kary dla sprawców przemocy domowej
• Lemański Robert Przemoc domowa w USA - wywiad z Thomasem H. Chivensem

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

• Durda Renata O Was

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Mamy nadzieję, że wróciliście do swoich domów i obowiązków wypoczęci, pełni sił i zapału. Nasza praca w ośrodkach finansowanych przez budżet państwa będzie bowiem wymagać w najbliższym czasie sporo optymizmu. Wierzymy jednak, że ci, którzy działają na rzecz ofiar przemocy domowej, to specjalna, zahartowana w kryzysach grupa zawodowa. Pamiętajcie, że razem możemy więcej, że Porozumienie "Niebieska Linia" jest silne siłą i możliwościami każdego z nas.Po wakacjach proponujemy Wam trójgłos na temat męskości i kobiecości. Rozważania dotyczące płci są w ostatnich latach przedmiotem wielu dyskusji i badań. W kontekście pracy z rodzinami z problemem przemocy mają one znaczenie w dwóch wymiarach - pokazują typową dla płci specyfikę słabych i mocnych stron uczestników terapii oraz interakcje z "pomagaczami" - terapeutą, pracownikiem socjalnym, policjantem, sędzią. Mogą być pomocne w rozumieniu mitów i prawdy o przemocy. A może pozwolą także zastanowić się nad własnymi uwarunkowaniami związanymi z płcią?Kampania "Dzieciństwo bez przemocy" wywołała dyskusję o prawach dzieci w Polsce - w szerszym kontekście praw człowieka opowiada o nich Elżbieta Czyż. O sposobach i podstawowych zasadach diagnozowania oraz badania przemocy wobec dzieci piszą Sylwia Kluczyńska i Katarzyna Fenik. Krzysztof Sarzała przedstawia natomiast wyniki badań przeprowadzonych w Gdańsku. W tym numerze znajdziecie kolejną porcję prezentacji z debat organizowanych w ramach kampanii. Sprawdˇcie, czy działania Waszego miasta, gminy zostały już opisane na łamach "Niebieskiej Linii".W "Prezentacjach" przedstawiamy kolejny ośrodek, tym razem w Łodzi, gdzie potrzebujący mogą znaleˇć pomoc - nowoczesną, profesjonalną, dobrze zorganizowaną. Piszcie do nas o takich miejscach, chętnie to wydrukujemy lub przyjedziemy, żeby zobaczyć, jak pomaga się u Was.Podjęty w numerze 2/13/2001 temat dzieci przeżywających żałobę wywołał duże zainteresowanie - w "Forum" drukujemy list jednej z naszych czytelniczek. Jeśli macie własne doświadczenia z pracy z rodzinami pogrążonymi w żałobie, podzielcie się nimi z innymi Czytelnikami. A może któryś ośrodek prowadzi program podobny do "Zza tęczy"?O Ustawie o ochronie danych osobowych słyszał zapewne każdy z nas. Otrzymujemy korespondencję i oferty różnych firm, podpisujemy oświadczenia o zgodzie na przetwarzanie naszych danych przy okazji załatwiania różnych formalności, udostępniamy dane naszych pacjentów, rozmawiamy z dziennikarzami o naszych klientach. Co wolno robić z danymi osobowymi, a czego nie, wyjaśnia Jarosław Polanowski w dziale "Prawo".

Zapraszamy do lektury.

Redakcja

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Michalska Katarzyna Kampania "Dzieciństwo bez przemocy"

TEORIA

• Sztander Wanda Dyskusje o kobiecości i męskości
• Kluczyńska Sylwia Męskość, kobiecość, androgynia
• Mellibruda Jerzy W labiryncie męskości - krok pierwszy
• Hajdukiewicz Danuta Kompetencje biegłych psychiatrów w postępowaniu karnym

PRAKTYKA

• Fenik Katarzyna, Kluczyńska Sylwia Jak badać przemoc wobec dzieci
• Sarzała Krzysztof Z perspektywy dziecka
• Staszewska Anna Wywiad z Elżbietą Czyż z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

PRAWO

• Polanowski Jarosław Ustawa o ochronie danych osobowych

TELEFON "Niebieska Linia"

• Zakrzewska-Sobczak Natalia Telefon niejedno ma imię

FORUM

• Staszewska Anna Każdy ma prawo do sądu
• Michalska Katarzyna Jak pomagają Amerykanie?
• Listy

PREZENTACJE

• Świtek Tomasz Każdy jest mocny

Z PRAC STUDENTÓW

• Jacewicz Aleksandra Przemoc a świat kultury

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna ECPAT - Ogólnoświatowa sieć ochrony dzieci przed komercyjnym seksualnym wykorzystywaniem

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Lato pachnące miętą, lato z zapachem siana, lato wśród mazurskich jezior, deszczowe lato, lato z komarami... Mamy nadzieję, że odmieniacie właśnie słowo "lato" z wszelkimi możliwymi przymiotnikami i łapiecie oddech i siły kolejne miesiące. A w drugiej połowie roku - nowe perspektywy i nowe zadania. Nadal trwa kampania "Dzieciństwo bez przemocy" (po najświeższe informacje zaglądajcie na strony internetowe - www.przemoc.com.pl). Podsumowanie tego, co wydarzyło się przed wakacjami, znajdziecie na sąsiednich stronach. Ruszyła także społeczna kampania "Cała Polska czyta dzieciom", mająca skłonić rodziców do głośnego czytania przynajmniej 20 minut dziennie - jako profilaktyki problemów wychowawczych i jako sposobu nawiązywania kontaktu z książką - coraz rzadszego wśród dzieci (sama "potteromania" wiosny nie czyni!). W maju odbyła się także międzynarodowa konferencja "O godność dziecka". Większość pism dla rodziców ("Dziecko", "Twoje Dziecko", "Mamo, to ja") włączyła się w dyskusję w sprawie krzywdzenia i bicia dzieci. Cieszymy się z każdej inicjatywy w tej dziedzinie.

Nowe perspektywy przed samorządami gminnymi otwiera nowelizacja ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, którą Prezydent RP podpisał pod koniec maja. Jej przepisy będą wchodziły w życie stopniowo, począwszy od lata. Do jesieni mają zostać rozwiązane i powołane na nowych zasadach gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych - nie przegapcie tego momentu! Można zadbać, aby w ich składzie pojawiły się osoby, którym sprawy ofiar przemocy w rodzinie leżą szczególnie na sercu.

Zachęcamy , byście przeczytali o tym, jak pracują dwa świetne ośrodki w Gdańsku i w Bytomiu.

Nawiązując do wakacyjnych wędrówek, staraliśmy się pokazać kilka spraw w szerszej, światowej perspektywie. Polecamy interesujący tekst o instytucji rzecznika praw dziecka w różnych krajach i korespondującą z nim rozmowę z polskim rzecznikiem. Ada Staręga pisze o amerykańskiej kampanii "Dorośli i dzieci razem przeciw przemocy", prezentowanej w Internecie. Anna Staszewska kontynuuje cykl o prawach człowieka i komentuje ten temat w rozmowie z Elżbietą Czyż.

Polecamy także ciekawą rozmowę z ks. Andrzejem Prybą, sekretarzem Rady Episkopatu Polski ds. Rodzin. Pokazuje ona, jak ważnym ogniwem w pomaganiu ofiarom przemocy może być udział duszpasterza i co Kościół katolicki ma do zaproponowania rodzinom w kryzysie. Jeśli macie doświadczenia we współpracy z duszpasterzami (różnych wyznań) - napiszcie o tym do nas!

Redakcja

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Michalska Katarzyna W miastach, gminach i Waszych domach
• Sasal Dorota W Warszawie, w Jaworznie
• Sajkowska Monika Wskazówki etyczne dla ambasadorów

TEORIA

• Karasowska Aleksandra Przemoc w rodzinie z problemem alkoholowym
• Hajdukiewicz Danuta Biegli psychiatrzy w postępowaniu karnym
• Staszewska Anna Mały rzecznik

PRAKTYKA

• Fenik Katarzyna Życzliwie niezależny - wywiad z Pawłem Jarosem
• Durda Renata Poradnictwo zintegrowane - wywiad z ks. Andrzejem Prybą
• Sarzała Krzysztof Ucieczka w przemoc

PRAWO

• Staszewska Anna Z perspektywy praw człowieka - cz. II

PREZENTACJE

• Malik Bożena, Lasok Sabina Centrum w Bytomiu

FORUM

• Listy Czytelników

Z PRAC STUDENTÓW

• K. K. Miłość erotyczna a przemoc

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Dzieci i przemoc w mediach

Z KRAJU i ŚWIATA

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Kolejny numer "Niebieskiej Linii" oddajemy do Państwa rąk w szczególnej chwili. Na ulicach polskich miast pojawiły się billboardy i plakaty przystankowe informujące o kampanii "Dzieciństwo bez przemocy". W mediach widzimy i słyszymy spoty zwracające uwagę na sytuację dzieci krzywdzonych i zaniedbywanych. W wielu miejscowościach w Polsce już odbyły się lokalne debaty w ramach kampanii (będziemy informować o tym w kolejnych numerach i na stronach internetowych www.przemoc.com.pl). Czy to zmieni sytuację dzieci w polskich rodzinach? Czy dorośli Polacy potraktują pomoc dzieciom jako priorytet w swoich miejscach pracy, w swoim otoczeniu i w swoich rodzinach? O tym pisze prof. Jerzy Mellibruda.

Kontynuujemy rozpoczętą w numerze poprzednim dyskusję dotyczącą bicia jako - metody wychowawczej? dyscypliny? kary? Poznamy opinię na ten temat minister Barbary Labudy, Moniki Rościszewskiej, Moniki Sajkowskiej i naszej Czytelniczki. Włączcie się do tej dyskusji. Może odrzucanie kar fizycznych niepotrzebnie ogranicza arsenał oddziaływań rodzicielskich? A może jednak rodzicielskie lanie powinno już odejść do lamusa?

Po dwóch latach od wprowadzenia do pracy policji "Niebieskich Kart" pisze o nich nasz prawnik Jarosław Polanowski oraz Dorota Sasal, współinicjatorka powstania i wdrożenia tej procedury. Mity, sekrety, tajemnice... Myślicie, że dotyczą także organizmu rodzinnego. Władysław Kopaliński w Słowniku mitów i tradycji kultury pisze: mit - opowieść zazwyczaj nieznanego pochodzenia, przynajmniej w części tradycyjna, pozornie relacjonująca wypadki historyczne, mające służyć do wyjaśnienia jakichś zwyczajów, wierzeń, instytucji albo zjawisk naturalnych (...), pogląd uważany za prawdziwy przez członków jakiejś grupy, zwłaszcza jeśli służy jako poparcie istniejących lub tradycyjnych praktyk albo instytucji - chociaż są całkowicie bezpodstawne. O praktycznej stronie tych "tradycji" piszą Katarzyna Kawiecka i Agnieszka Czapczyńska.

Miło nam także poinformować, że najwartościowsze artykuły z archiwalnych numerów "Niebieskiej Linii" można przeczytać na stronach internetowych (www.niebieskalinia.pl). Będziemy je sukcesywnie uzupełniać.

Dziękujemy za wspaniały odzew na naszą ankietę. Wciąż analizujemy Wasze oceny i propozycje. Daliście nam nowy zapał do pracy, więc obiecujemy spełniać Wasze życzenia na naszych łamach. Nagrody dotrą do Was pocztą w najbliższym czasie.

Miłej lektury!

Redakcja

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Michalska Katarzyna Przeczytaj i włącz się

TEORIA

• Mellibruda Jerzy O zjawisku krzywdzenia dzieci w rodzinie
• Sajkowska Monika Czy potępiamy sami siebie?
• Czapczyńska Agnieszka Sekrety rodzinne
• Rościszewska Monika Proszę, nie bij

PRAWO

• Staszewska Anna Z perspektywy praw człowieka
• Polanowski Jarosław "Niebieskie Karty" jako dowód w sprawie i nie tylko

PRAKTYKA

• Sasal Dorota Ludzie pomagają ludziom
• Kawiecka Katarzyna Mity rodzinne

FORUM

• Jankiewicz-Alarcon Alicja Wierzę w siłę słowa - rozmowa z min. Barbarą Labudą

LISTY

• Augustin Karolina Moja powinność

HYDE PARK

• Nowakowska Anna Od razu mówię: jestem przeciw

Z PRAC STUDENTÓW

• Domańska Urszula Ból i strach w relacji rodzic-dziecko

Z INTRENETU

• Wojtasik Marcin Badania nad wpływem przemocy na dziecko

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Ten numer "Niebieskiej Linii" dostają Państwo do rąk w szczególnym momencie. Po wielu miesiącach przygotowań startuje kampania "Dzieciństwo bez przemocy". W poprzednich numerach informowaliśmy o postępie prac organizacyjnych, w tym numerze Katarzyna Michalska pisze o planowanych działaniach w nurcie lokalnym, regionalnym i medialnym (centralnym). Zapewne zanim "Niebieska Linia" dotrze do Waszych rąk kampania będzie już widoczna w środowiskach lokalnych. Włączcie się w jej nurt - kampania czeka także na Ciebie!

Wszystkich zachęcamy do zaglądania na strony internetowe kampanii (http://www.przemoc.com.pl) gdzie znajdziecie Państwo wszystkie materiały i najbardziej aktualne informacje. Ze zrozumiałych względów (cykl wydawniczy!) "Niebieska Linia" może informować tylko o przedsięwzięciach już zrealizowanych. Będziemy publikować doniesienia o Waszych działaniach w ramach kampanii - przesyłajcie do nas sprawozdania i informacje.

Cały numer poświęciliśmy problematyce krzywdzenia, karania i zaniedbywania dzieci. W dziale "Teoria" znajdziecie artykuły związane z kwestiami fundamentalnymi - definicjami pojęć i próbą określenia skali zjawiska. W dziale "Praktyka" bardzo ciekawe teksty praktyków pracujących z dziećmi ofiarami przemocy podsuwające pomysły na metody terapii i profilaktyki. Szczególną uwagę proponuję zwrócić na "Forum". Drukujemy w nim obszerne fragmenty listu nadesłanego do redakcji przez zaniepokojonego naszym liberalizmem Czytelnika. Odpowiedzi na list udzieliła autorka przywoływanej publikacji. Dyskusję wokół tematu "Bić czy nie bić?" rozpoczynamy rozmowami z dwójką znanych z mediów rodziców - Mają Komorowską i Jackiem Żakowskim. A jakie jest Wasze zdanie w tej kwestii? Jako rodziców, wychowawców, psychologów, terapeutów dziecięcych i rodzinnych, wreszcie ludzi o określonym światopoglądzie. Czekamy na Wasze listy, opis Waszych własnych doświadczeń w tej sprawie oraz ogólnych poglądów.

W dziale "Prawo" nasz ekspert jak zwykle klarownie i dokładnie wyjaśnia możliwości i ograniczenia eksmisji. Ten tekst koresponduje z tekstem Anny Staszewskiej o obecności pomagaczy w sądzie w trakcie spraw ich klientów. Obydwa zachęcają do tego, aby nie bać się wizyt w sądzie, nie obawiać się stawania przed obliczem składu sędziowskiego i asertywnie pilnować swoich praw.

Miłej lektury!

Redakcja

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Michalska Katarzyna Dzieciństwo bez przemocy

TEORIA

• Sajkowska Monika Wprowadzenie do problematyki krzywdzenia dziecka
• Zmarzlik Jolanta Portret dziecka krzywdzonego

PRAKTYKA

• Durda Renata Dzieci w żałobie
• Jaroszewska Monika Telefon zaufania dla dzieci
• Dekert Maria, Rodziewicz Marek Metoda dram

PRAWO

• Polanowski Jarosław Eksmisja i nie tylko - czyli co z mieszkaniem i zamieszkiwaniem
• Staszewska Anna Z czym do sądu

PREZENTACJE

• Sasal Dorota Stowarzyszenie MEDAR

FORUM

• List od czytelnika
• Odpowiedź Moniki Sajkowskiej
• z Jackiem Żakowskim rozmawia Alicja Jankiewicz-Alarcon Jestem bardziej liberalny
• z Maja Komorowską rozmawia Alicja Jankiewicz-Alarcon Mnie się udało
• Z PRAC STUDENTÓW
• Jarzębowska-Chodowicz Justyna Miłość rodzicielska a przemoc wobec dzieci

Z INTERNETU I ŚWIATA

• Wojtasik Marcin Państwowe instytucje opieki nad dziećmi w Wielkiej Brytanii

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY