Rocznik 2002

Drogie Czytelniczki i drodzy Czytelnicy!

Niepostrzeżenie nadchodzą czwarte Święta Bożego Narodzenia, które spędzamy w Waszych domach. Wydaje się, że zaledwie przed chwilą na ulicach polskich miast pojawiły się plakaty z bulwersującym i zapadającym w pamięć hasłem "Bo zupa była za słona" (swoją drogą ciekawe, ilu trawestacji doczekało się to hasło?). Tymczasem już kilka następnych kampanii społecznych w sprawie przemocy przewinęło się przez polskie media, a program "Bezpieczeństwo w rodzinie i miejscach publicznych" kończy okrągłe dziesięć lat... Nie czas może na podsumowania, ale koniec roku zawsze nastraja do refleksji, więc na łamach tego numeru także znajdziecie ich kilka.

Na ten świąteczny czas zaprosiliśmy do Państwa domów ludzi, którzy mogą - z racji pełnionych funkcji - zrobić dużo dobrego w dziedzinie przeciwdziałania przemocy. Chcieliśmy sprawdzić, co myślą o zjawisku przemocy i jak wyobrażają sobie dalsze działania w tym zakresie prowadzone w Polsce - cześć wypowiedzi znajdziecie w kolejnym numerze pisma.

Kalendarz polityczny znowu przyniósł zmiany w niejednym ważnym urzędzie. W wielu miejscach pojawili się nowi ludzie, którzy decydują o lokalnych priorytetach społecznych. Zachęcamy Was, abyście sprawdzili, co wiedzą i myślą w sprawach ważnych dla nas wszystkich. Może zadacie im te same pytania, które my zadaliśmy w Waszym imieniu na szczeblu centralnym?

Święta to także czas prezentów. My również postanowiliśmy Was obdarować, powiększając liczbę stron. Dzięki temu otrzymujecie pełne streszczenie z Raportu WHO na temat związków między zdrowiem a przemocą. Takie raporty, przygotowywane ogromnym wysiłkiem wielu badaczy, Światowa Organizacja Zdrowia publikuje co kilka lat. Dają one pełny obraz sytuacji zdrowotnej we współczesnym świecie. Okazuje się, że niepokojąco rośnie rola przemocy jako czynnika związanego z umieralnością ludzi - bezpośredniego lub pośredniego. To ważny argument w dyskusji, dlaczego trzeba szybko i skutecznie zająć się zjawiskiem przemocy w rodzinie.

Drugi prezent chcielibyśmy podarować naszym prenumeratorom. Dziękujemy za to, że nam zaufaliście - to dzięki Waszym wpłatom pismo przetrwało pierwszy rok zmienionych zasad finansowania. Mamy nadzieję, że nadal zostaniecie z nami. W tej wysyłce znajdziecie książkę prof. Lucyny Golińskiej o pracy nad emocjami. Kto miał przyjemność uczestniczyć w warsztatach prowadzonych przez Autorkę, wie, jak przyjemna czeka go lektura.

Dużo dobrych myśli na świąteczny i noworoczny czas

Redakcja

SPIS TREŚCI

FORUM

• Co myślimy o przemocy w rodzinie - wypowiedzi Leszka Millera, Ewy Wojdyłło-Osiatyńskiej, Aliny Margolis
• Staszewska Anna Nie jestem przeciwniczką rodziny - wywiad z Izabelą Jarugą-Nowacką

TEORIA

• Bilska Ewa Pomoc, czyli uczenie samopomocy

PRAKTYKA

• Tischner Łukasz Wirus przemocy - wywiad z Jamesem Gilliganem
• Nowakowska Anna.M. Przeklęte
• Kubicka Arletta Koło przemocy, ulgi i cierpienia
• Staszewska Anna Ja się wcale nie dziwię
• Wojtuszek Tadeusz Policja o przemocy w rodzinie

BADANIA I STATYSTYKI

• Michalska Katarzyna Czy ruszamy do przodu?

Z INTERNETU

• Burek Maria Jak relacjonować krzywdę dziecka?

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

• oprac. Pietruszka Magdalena Światowy raport WHO na temat przemocy i zdrowia

Drogie Czytelniczki i drodzy Czytelnicy!

Pokolenie bez ojców - tak od kilkunastu lat mówimy o kolejnych rocznikach dzieci. Czy to zjawisko naszych czasów? Czy to produkt zmian cywilizacyjnych i kulturowych, czy głębsza zmiana antropologiczna? Socjologowie, psycholodzy, pedagodzy przyglądają się temu zjawisku, szukają jego przyczyn i badają skutki. Co zmieni ono w funkcjonowaniu naszych dzieci i jak odbije się na ich dorosłym życiu? Jakie postawy rodzicielskie zajmą wobec własnych dzieci? Zmiany społeczne to ewolucja, niosąca zawsze zmiany odległe w czasie. Może już nie nam przyjdzie się z nimi zmierzyć...

W tym numerze "Niebieskiej Linii" przyglądamy się znowu sytuacji dzieci w rodzinach dysfunkcjonalnych - trwale lub czasowo niezdolnych do sprawowania pieczy rodzicielskiej. Psycholożki z Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego TPD w Łodzi - Małgorzata Stańczak-Kuraś i Iwona Rychter - piszą o problemach z jakimi trzeba się zmierzyć w procesie adopcji i tworzenia nowych rodzin dla dzieci, które w rodzinach biologicznych (lub poza nimi, w instytucjach opiekuńczych) doświadczyły przemocy. Tomasz Polkowski opowiada o doświadczeniach Towarzystwa "Nasz Dom" w poszukiwaniu alternatyw dla państwowych domów dziecka. O takiej, nietypowej raczej, rodzinie zastępczej opowiada tekst Ani Staszewskiej "Jacek".

Małgorzata Maresz opisuje dramatyczne próby wyegzekwowania orzeczeń sądu w sprawie opieki nad dziećmi w przypadkach rozpadu małżeństwa. Dramaty matek, ale przede wszystkim dzieci, które są w tych rozgrywkach jedynie kartą przetargową i ofiarami.

W dziale "Prezentacje" przedstawiamy Fundację "La Strada" pomagającą kobietom - ofiarom handlu żywym towarem. Problem ten - według danych Fundacji - dotyczy 10 tys. Polek rocznie. Raport ONZ podaje, że 500-700 tysięcy kobiet i dzieci pada każdego roku ofiarą handlu żywym towarem na Bałkanach. Dane są tylko szacunkowe, ponieważ zaledwie 35% spraw wychodzi na jaw. Europa na progu trzeciego tysiąclecia??

Mam nadzieję, że lektura tego numeru spełni Państwa oczekiwania.

Miłej lektury życzy

Redakcja

SPIS TREŚCI

TEORIA

• Garstka Tomasz Trauma domaga się słów
• Płatek Monika Kochać nie znaczy mieć

PRAKTYKA

• Staszewska Anna By wyrastały kwiaty - rozmowa z Tomaszem Polkowskim
• Stańczak-Kuraś Małgorzata, Rychter Iwona Adopcja i przemoc
• Staszewska Anna Jacek
• Koźmińska Irena Bez ojców - wywiad z Dawidem Blankenhornem
• Maresz Małgorzata Tato

ROZWAŻANIA

• Czapczyńska Agnieszka Kobiece ścieżki

PREZENTACJE

• Staszewska Anna La Strada

BADANIA I STATYSTYKI

• Michalska Katarzyna Czy ruszamy do przodu?

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Przemoc młodocianych w USA

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

SPIS TREŚCI

TEORIA

• Herzberger Sharon D. Dynamika życia w rodzinie

PRAKTYKA

• Czyż Elżbieta Bliżej rodziny - Domy Dziecka przed i po reformie
• Sajkowska Monika Wychowawca "dobry" i zły" - z pamiętników Domów Dziecka
• Różalska R.Anna, Szmytkowska Ewa Między terapią a przemocą
• Lasok Sabina Narkotyki i przemoc
• Michalska Katarzyna Raport Rzecznika Praw Dziecka
• Durda Renata, Michalska Katarzyna Trening dobrego zasypiania - rozmowa z Michałem Skalskim

FORUM

• Lesiak Elżbieta, Filipiak-Wadas Olga Czy rzeczywiście tak łatwo?
• Jacek Jaguś Przemoc wobec dzieci a "Niebieskie Karty"

PREZENTACJE

• Staszewska Anna Organizacja ludzi dobrej woli

PRAWO

• Radziszewska Ewa Zastępczy nie znaczy gorszy

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Wielkie wyzwanie -Adopcja dziecka, wykorzystanego seksualnie

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

• Michalska Katarzyna Raport NIK

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Tym razem proponujemy Wam trudny temat i niewesołe refleksje nad stanem przygotowania polskich służb do niesienia pomocy dzieciom wykorzystywanym seksualnie. Ale to konsekwencja tego, że obiecaliśmy Wam, że nie będziemy unikać trudnych tematów...

Ubiegłoroczne działania w ramach kampanii "Dzieciństwo bez przemocy", których byliście Państwo w dużej mierze twórcami, skoncentrowały uwagę na potrzebie zapewnienia bezpieczeństwa i pomocy dzieciom w trudnych sytuacjach - zwłaszcza rodzinnych... Wszak troska o rozwój i dobro dzieci jest miarą dojrzałości społeczeństwa! W wielu miejscach w Polsce zostały zainicjowane działania na rzecz dzieci - krzywdzonych, zaniedbywanych, ofiar przemocy w domu, w szkole, wykorzystywanych seksualnie, osamotnionych... Widać postęp, choć martwi to, że obszary zaniedbań w tej dziedzinie są tak rozległe, że wciąż są wielkie białe plamy na terenie Polski, gdzie takich miejsc brak!

W ostatnim czasie powstało także wiele stron internetowych gdzie można szukać informacji o miejscach pomocy, znaleźć wsparcie, czy anonimowo spytać,"co robić?!".

Jedną z takich stron jest witryna www.stopprzemocy.republika.pl (www.wsparcie.prv.pl), na której zamieszczono sondę "Czy byłeś ofiarą przemocy?".

Tak, w szkole i w domu - odpowiedziało 15% internautów,

w szkole - 14%,

w domu - 18%,

nie byłem ofiarą przemocy - 42%.

Pozostaje dylemat - czy cieszyć się, że szklanka jest do połowy pełna, czy martwić, że do polowy pusta!

Relaksujących wakacji życzy

Redakcja

SPIS TREŚCI

TEORIA

• Kluczyńska Sylwia Przemoc seksualna wobec dzieci
• Fenik Katarzyna Terapia sprawców przemocy seksualnej

PRAKTYKA

• Szulik Małgorzta Przypadek Pauliny
• Pawlak-Jordan Beata, Szulik Małgorzata Pozwólmy mu zapomnieć
• Izdebski Zbigniew Internetowa pedofilia
• Staszewska Anna Trzeba wyważyć różne dobra - wywiad z Beatą Pawlak-Jordan

PRAWO

• Polanowski Jarosław Prawo dla dziecka czy dziecko dla prawa
• Staszewska Anna T.P.iK.M. przeciwko Wielkiej Brytanii

PREZENTACJE

• Staszewska Anna Bite, wykorzystywane, niechciane (o Fundacji Dzieci Niczyje)

Z INERNETU

• Staręga Adrianna Komu powiedzieć

BADANIA I STATYSTYKI

• Sajkowska Monika Dzieci wykorzystywane seksualnie - polskie badania

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

• Michalska Katarzyna Kampania Dzieciństwo bez przemocy trwa nadal
• Fenik Katarzyna Kto i jak pomaga małym świadkom?

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Ponieważ człowiek nie jest orkiestrą (jak pisze Anka Staszewska o pracownikach socjalnych), w tym numerze "Niebieskiej Linii" zachęcamy Was do współpracy. Idea zespołów interdyscyplinarnych od wielu lat lansowana jest przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (i nie tylko) w dziedzinie pomocy dzieciom z rodzin z problemami alkoholowymi oraz w przypadkach przemocy domowej. Nie odkrywamy niczego nowego mówiąc, że w zespole jest siła większa niż w pojedynczym człowieku, że zespół to także źródło wsparcia i inspiracji dla jego członków. Nieprzekonanych do tego - przekonujemy; przekonanym, ale bezradnym - dostarczamy argumentów i przykładów na to, jak współpraca wzbogaca i odciąża. Tym, którzy będą poszukiwać dalszych dowodów na dobroczynny wpływ współpracy, polecamy książkę Jorga Fenglera Pomaganie męczy o syndromie wypalenia zawodowego, jaki często dopada wolontariuszy i zawodowych pomagaczy.

Do przygotowania tego numeru zaprosiliśmy przedstawicieli różnych instytucji i zawodów - pracownika lecznictwa odwykowego (Hanna Węgrzynowicz), pedagoga szkolnego (Alicja Ziarnik), policjanta (Krzysztof Nowak), kuratora sądowego (Krystyna Gromek), pracownika socjalnego (Anka Staszewska), terapeuty i edukatora (Sabina Lasok), psychologa i pracownika służby zdrowia (Magdalena Dyga-Konarska) oraz pracowników i działaczy organizacji pozarządowych (Jola Zmarzlik). Sabina Nikodemska prezentuje wyniki badania przeprowadzonego w gminie Warszawa Włochy, a Ada Staręga opisuje ideę współpracy służb na przykładzie Wielkiej Brytanii.

Choć perspektywa wydaje się szeroko zarysowana, to zapewne jeszcze nie wszystko, co na temat wspólnej pracy można powiedzieć. Do orkiestry zaprosimy też duszpasterza, członka gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, parlamentarzystę, specjalistę od organizowania lobbingów, pielęgniarkę szkolną... Pomyślcie, ile wspaniałych utworów można zagrać w takim składzie instrumentów!

Inspirującej lektury

Redakcja

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Michalska Katarzyna "Złote telefony" dla najlepszych - uroczyste podsumowanie kampanii "Dzieciństwo bez przemocy"
• Sajkowska Monika Bić czy nie bić? -Najnowszy sondaż społeczny PARPA na temat wychowania dzieci

PRAKTYKA

• Poszukując własnej drogi - rozmowa z Jolantą Zmarzlik
• Węgrzynowicz Hanna Lecznictwo odwykowe a zapobieganie przemocy domowej
• Staszewska Anna W zespole jest siła - wywiad z Alicją Ziarnik
• Lasok Sabina Nie taki diabeł straszny ...
• Nowak Krzysztof Policjant też człowiek
• Dyga-Konarska Magdalena O ochronę dzieci krzywdzonych
• Staszewska Anna Człowiek nie jest orkiestrą

TEORIA

• Gromek Krystyna Strażnik, wychowawca czy opiekun

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Współpraca angielskich służb

BADANIA I STATYSTYKI

• Nikodemska Sabina W służbie dzieciom

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Profesjonalny portal psychologiczny (www.psychologia.edu.pl) przeprowadził ostatnio dwie sondy wśród internautów - "Co jest najważniejszą cechą prawdziwego mężczyzny?" i "Co jest najważniejszą cechą prawdziwej kobiety?". Głosujący na męskie cechy mieli do wyboru: inteligencję i odpowiedzialność (63% wskazań), odwagę, podejmowanie ryzyka i niezależność (19%), kontrolowanie własnych uczuć (10%), sprawność seksualną (3%), agresywność i rywalizację (1%).

Wśród cech kobiecych zwyciężyła zmysłowość i uczuciowość (47%), przed realizmem życiowym (19%), umiejętnością postępowania z mężczyznami (16%), kokieterią i czarem osobistym (7%). Realizowanie się w macierzyństwie (5%) przegrało w tej sondzie nawet z odpowiedzią "nie mam zdania w tej sprawie"(6%).

Jak widać, stulecia zmieniły oczekiwane i pożądane cechy obydwu płci. Mężczyzna już nie biega z maczugą za mamutem, a kobieta nie tylko ma zapewnić ciągłość genów. I jak tu się połapać w tej nowej sytuacji? Mają z tym problem mężczyźni - o czym pisze Jerzy Mellibruda, odsłaniając (także przed sąsiadem) tajniki męskiej tożsamości, borykają się z tym kobiety - o czym pisze Agnieszka Czapczyńska. Nowe role, nowe zadania, nowe cele, nowe metody działania... Zaraz, zaraz - metody wciąż stare. Bo gwałt, któremu poświęciliśmy ten numer "Niebieskiej Linii", to przecież metoda stara jak świat.

I od dawna piętnowana i penalizowana. O ile więc sprawcy gwałtów zawsze musieli się liczyć z karą, o tyle ofiary gwałtów dopiero od niedawna mogą liczyć na pomoc. Choćby w sprawnym, nie pogłębiającym urazu złożeniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Wzorowo procedura ta przebiega w rejonie działań prokuratury Warszawa Praga Północ; o czym opowiada jej szef - Leszek Woźniak.

Ale gwałt ma także inne, głębiej skrywane oblicza - to gwałt wobec osoby bliskiej (o czym pisze nasza czytelniczka w Forum), to gwałt homoseksualny czy dokonywany przez kobiety na mężczyznach (o czym pisze Adrianna Staręga), gwałt na dzieciach lub nastolatkach (czemu poświęcimy osobny numer "Niebieskiej Linii").

Podobnie jak wiele innych sfer życia obszar ten wymaga odmitologizowania. Jeszcze w Polsce międzywojennej wielu sędziów uważało, że gwałt nie istnieje, bo nie ma fizycznej możliwości odbycia z kobietą stosunku seksualnego wbrew jej woli. Dziś nadal pokutuje wiele "prawd" na temat kobiecego przyzwolenia na gwałt czy też męskiej tożsamości gwałciciela. Od wieków krążą powiedzonka na temat kobiecego "tak" i "nie": Chcecie - one nie chcą, nie chcecie - one chcą (Terencjusz, 161 p.n.e.), Czyście nie słyszeli o tym po wielakroć, że kobiece "nie" nic nie znaczy (Szekspir, 1609), Mówiąc "nie" kobieta kiwa głową (przysłowie japońskie) i wiele innych. Więc jak tu uwierzyć, że kobiece "nie" naprawdę znaczy "nie" (No Means No to nazwa jednej z brytyjskich organizacji kobiecych). O tym jak sytuację tę wspiera prawo pisze Monika Płatek.

Ciekawej lektury

Redakcja

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Sajkowska Monika "Dzieciństwo bez przemocy" - odbiór społeczny i reakcje prasy

TEORIA

• Mellibruda Jerzy Męskość i seks
• Czapczyńska Agnieszka Oczy innych
• Kluczyńska Sylwia Psychologiczne konsekwencje gwałtu

PRAWO

• Polanowski Jarosław Przemoc seksualna
• Durda Renata, Michalska Katarzyna Procedury zamiast improwizacji -wywiad z prokuratorem Leszkiem Woźniakiem
• Płatek Monika Prawo karne jest jak Burek
• Kluger Michał Sprawcy przestępstw seksualnych w polskim więzieniu

FORUM

• Staszewska Anna Nie ze wszystkim do posła - wywiad z Katarzyną Piekarską Listy
• W.W. Cokolwiek się stanie warto powiedzieć
• Kmiećkowiak Aleksandra Mój udział w akcji "Dzieciństwo bez przemocy"

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Mężczyźni jako ofiary napaści seksualnych

BADANIA I STATYSTKI

• Lemański Robert Gwałty co 3,5 godziny
• Moderski Mariusz Telefon "Niebieska Linia" w 2001 roku

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY