Rocznik 2022

Drogie Czytelniczki i drodzy Czytelnicy!

Tym numerem zamykamy 24 rok istnienia czasopisma „Niebieska Linia”. W tym czasie opublikowaliśmy ponad 1500 artykułów na ponad 4.600 stronach druku. Ja jestem związana z tym pismem od zerowego numeru w 1998 roku. Co sprawia, że wciąż z ożywieniem przystępuję do redagowania kolejnego numeru? Niewątpliwie nasi Autorzy i Autorki. Każdy numer to ok. 10-12 artykułów o bardzo różnych aspektach przemocy interpersonalnej – prawnej, psychologicznej, społecznej, proceduralnej, systemowej. Ale przede wszystkim pisanych przez praktyków, osoby,
które w swojej pracy zawodowej zajmują się tą problematyką i z każdym rokiem nabierają większego doświadczenia i refleksji o tym, co i jak robić, by skuteczniej przemoc zatrzymywać.

W tym numerze przyglądamy się trudnościom w pracy z osobami doznającymi przemocy, zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii. Hanna Węgrzynowicz i Aneta Gawełek piszą o współudziale problemu alkoholu w pracy z osobami doznającymi przemocy. Sięgamy też do doświadczeń pracy z osobami stosującymi przemoc – zarówno w perspektywie pracy korekcyjnej, terapeutycznej, ale też edukacyjnej i profilaktycznej. Od lat dopominamy się, aby w lokalnych systemach przeciwdziałania
przemocy w rodzinie większą wagę przywiązywać do działań profilaktycznych. Ale w Polsce profilaktyka mało kogo „kręci”. Jej efekty są odległe w czasie i trudno mierzalne, więc decydenci i dysponenci funduszy chętniej finansują działania pomocowe. To tak jakby NFZ finansował tylko operacje i rehabilitacje, a zaniechał szczepień i badań profilaktycznych. Na dłuższą metę brak profilaktyki skutkuje większymi kosztami leczenia chorób. Ale kto jest rozliczany z efektów swoich decyzji po np. 20-30 latach? A jeśli nawet, to raczej mówimy wtedy o zaniedbaniach, a nie
chwalimy tych, co roztropnie inwestowali w profilaktykę. Bo jak czegoś nie ma to… tego nie widać.
A mnie wciąż się marzy taki świat, gdy po latach doceniamy roztropne decyzje i mądrą pracę poprzedników. 

I z tą refleksją życzę Państwu dobrego końca kolejnego trudnego roku. Miejcie czas na świętowanie i odpoczywanie.

Renata Durda

Spis treści do numeru 6/143/2022 

POROZMAWIAJMY O TRUDNOŚCIACH

1. Sylwia Kita - Lęk przed podjęciem terapii przez osoby doświadczające przemocy
2. Przemysław Mućko – Jedno krzesło w praktyce   

 Historia terapii Magdy

1. Iwona Zielińska-Poćwiardowska - Przemoc domowa wobec Polek w Wielkiej Brytanii Rekomendacje dla specjalistów pracujących w Polsce 
2. Ewa Wilcock - Wsparcie dla polskich rodzin w kryzysie w Wielkiej Brytanii

PRZEMOC I ALKOHOL – TRUDNA DIADA

6. Aneta Gawełek - Wstyd w przeżyciu uzależnionych kobiet doświadczających przemocy
7. Hanna Węgrzynowicz – Granice poświęcenia

DOTRZEĆ DO ŹRÓDEŁ PROBLEMU 

1. Krzysztof Sarzała Gra w Dobre Zachowania - Strategia profilaktyczna w przeciwdziałaniu uzależnieniom i przemocy
2. Daniel Mróz, Joanna Sokołowska-Jachyra - Praca z osobami stosującymi przemoc w rodzinie
3. Tomasz Chełek, Beata Lichodziejewska, Piotr Wojnowski, Agnieszka Zachmann - „Dwadzieścia lat minęło”  O pracy z osobami stosującymi przemoc w rodzinie
4. Dorota Dyjakon - Jak historie naszych klientów poruszają nasz wewnętrzny świat  Kilka refleksji superwizora

TEMIDA 2021

1. Michał Lewoc – Przemoc w rodzinie w statystykach wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania w 2021 roku

Drogie Czytelniczki i drodzy Czytelnicy!

Po wakacjach czas do końca roku kalendarzowego przyspiesza jak biegacz przed metą. Co roku jesienią mamy wysyp wydarzeń związanych z przeciwdziałaniem przemocy wobec dzieci (19 Dni), przemocy wobec kobiet (16 Dni), kampanie pomarańczowej wstążki, białej wstążki, Niebieskie Dni, konferencje, szkolenia, seminaria… Zdarza mi się wzdychać do czasów, gdy cały rok czekaliśmy na grudniową konferencję „przemocową”, organizowaną przez „Niebieską Linię” i PARPA. Ale to oczywiście żart, bo naprawdę z podziwem przyglądam się jak zasiane w latach 90. ubiegłego wieku edukacyjne ziarna dały wspaniały plon w wielu miejscach w Polsce. Tylko, żeby jeszcze czasu było więcej…

Jedyną grupą wiekową, która ma (jeszcze) czas, są dzieci. Choć dzieci są jak te edukacyjne ziarna – plony przyjdą po 20-30 latach. „Jakie ziarno, taki plon” – mówi porzekadło, i o tej powtarzalnej jakości życia piszą Autorki i Autorzy w tym numerze „Niebieskiej Linii”. Dzieci i rodziców różni bowiem tylko czas. Dzisiejsze dzieci to jutrzejsi rodzice z zasobami i deficytami otrzymanymi od swoich rodziców. Nieraz zapewne w swojej pracy zawodowej zetknęliście się z siłą powtarzanego losu poprzednich pokoleń. I choć wiele robimy, aby podnosić jakość rodzicielstwa w kolejnych pokoleniach, to wciąż jest to za mało.   

Drugim wiodącym tematem tego numeru jest przemoc seksualna. Kiedyś głównie w kontakcie bezpośrednim, dziś także zdalna, w cyberprzestrzeni. Rodzi się pytanie czy do przemocy seksualnej potrzebne jest ciało i dotyk? 

Zwracam Państwu także uwagę na temat zabójstw w wyniku przemocy domowej. Te 107 zdarzeń, w wyniku których śmierć poniosło 120 osób, jakie zostały opisane w mediach, to zaledwie część wszystkich ofiar. Jak wielka część? Może połowa, może jedna trzecia, a może trzy czwarte? Oficjalne statystyki nie dają odpowiedzi na to pytanie i jest to bardzo niepokojące. Czemu państwo polskie nie chce tego wiedzieć?

Dobrego finiszu w tym roku i dużo czasu (na wszystko)

Renata Durda

Spis treści do numeru 5/142/2022 

DZIECI I ICH RODZICE. RODZICE I ICH DZIECI

1. Katarzyna Fenik-Gaberle – Doświadczenie przemocy w dzieciństwie a funkcjonowanie w roli rodzica 
2. Mikołaj Zmełty – Wypalenie rodzicielskie a przemoc wobec dzieci z niepełnosprawnościami
3. Maria Engler – Media społecznościowe a poczucie własnej wartości
4. Paulina Pawlak – Wychowanie ku zdrowiu psychicznemu
5. Marta Guzowska - Kończę z tym   Dlaczego dzieci nie chcą żyć?
6. Marek Michalak – Głos w sprawie ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich

CIAŁO I PRZEMOC SEKSUALNA

1. Anna Grabowska – Dziecko wykorzystane seksualnie przez jednego z rodziców   Gdzie szukać pomocy?  
2. Aleksandra Sokół – 16 sposobów na przeciwdziałanie kulturze gwałtu
3. Katarzyna Kulesza – Co nie jest na pokaz? Zjawisko sextingu wśród nastolatków

CZARNA KSIĘGA PRZEMOCY DOMOWEJ 

1. Magdalena Grzyb, Witold Klaus, Dagmara Woźniakowska-Fajst  Śmierć z ręki najbliższych – monitoring mediów 

PRAKTYKA PRACY TERAPEUTYCZNEJ

1. Przemysław Mućko - Jedno krzesło – ogrom możliwości   Techniki pracy z wykorzystaniem pustego krzesła

Drogie Czytelniczki i drodzy Czytelnicy!

Ciało, w którym żyjemy.

Zachłyśnięci możliwościami technologicznymi, rozwojem nauki, odkryciami sztucznej inteligencji, zapominamy, że… jesteśmy ciałem. Ciało to nie tylko opakowanie dla „wyższych wartości”. To równoprawny składnik naszego Ja. Lekceważące traktowanie ciała wpisuje się w nurt globalnej walki między rozwojem technologii a naturą. Zbyt często jesteśmy świadkiem tego, jak natura przegrywa. A przecież bez niej rozwój technologii będzie tylko drogą do inferno. Rozwój duchowości bez pracy z ciałem wiedzie nas na manowce.
W aktualnym numerze „Niebieskiej Linii” kilka artykułów o powrocie do ciała, do „pracy z ciałem” i do wdzięczności za jego służbę (czasem bardzo wymagającą) dla nas.

Albert Einstein pytany o to, czy wierzy w Boga odpowiadał, że wierzy w Boga Spinozy. A Benedictus de Spinoza pisał: „Żyj uważnie i bądź wdzięczny, niech Twój stan umysłu będzie Twoim przewodnikiem. (…) Nie szukaj mnie na zewnątrz. Nie znajdziesz mnie tam. Szukaj mnie w sobie. Tam właśnie jestem…”.

Drugi ważny dział w aktualnym numerze to mężczyźni i współczesne rozumienie męskości. Rzadko ten temat gości na łamach „Niebieskiej Linii”, nie tylko dlatego, że czasopismo przygotowują dla Państwa przede wszystkim kobiety i to kobiety są w większości Autorkami artykułów. W zjawisku przemocy domowej/przemocy interpersonalnej mężczyźni i męskość mają złą sławę. A przecież włączenie mężczyzn do przeciwdziałania przemocy ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia skali tego zjawiska. Kluczem jest nie tylko praca z mężczyznami, którzy przemoc stosują, ale z całą populacją mężczyzn, a przede wszystkim chłopców. Na szczęście pojawiają się w tym obszarze dobre praktyki i zachęcam do korzystania z nich.

Spokojnego powrotu do jesiennych aktywności po letnim odpoczynku
Renata Durda

SPIS TREŚCI

EMOCJE I CIAŁO

• Sabina Sadecka – Praca terapeutyczna w podejściu Somatic Experiencing
• Grażyna Okulska – Praca z ciałem metodą TRE®
• Agnieszka Czapczyńska – Wspieranie osób z PTSD poprzez praktykę jogi
• Przemysław Mućko – Coś więcej niż rozmowa. Praca z krzesłami jako rozszerzenie profesjonalnego warsztatu terapeuty

TOKSYCZNA MĘSKOŚĆ MUSI ODEJŚĆ

• Liz Plank, tłumaczenie: Martyna Tomczak - Samiec alfa musi odejść. Dlaczego patriarchat szkodzi wszystkim
• Maria Engler – Młodzi gniewni Profilaktyka agresji i przemocy wśród chłopców i młodych mężczyzn
• Maciej Duda – Męskość, mężczyźni i ich sojusznictwo z kobietami

CZARNA KSIĘGA OFIAR PRZEMOCY DOMOWEJ

• Alicja Serafin – Zabójstwa na tle przemocy wobec kobiet w Wielkiej Brytanii

KOBIETY W SIECI ZALEŻNOŚCI

• Renata Kałucka-Kokot – Przemoc domowa wobec kobiet z problemem uzależnienia
• Agata Sierota – Stawianie granic po doświadczeniu przemocy
• Anna Maria Nowakowska – Kobieta w sieci

Drogie Czytelniczki i drodzy Czytelnicy!

20 czerwca 2022 roku to 117 dzień inwazji Rosji w Ukrainie. Zaczynamy przywykać. Po prostu kolejny dzień, kiedy idziemy do pracy, szkoły, wyprowadzamy psa na spacer, kłócimy się z sąsiadem o hałasujący telewizor i martwimy rosnącą inflacją. Obok nas przechodzą Ukrainki i Ukraińcy ze swoimi dziećmi, z psami, z walizkami, z martwymi twarzami, spod których nawet nie widać uczuć, bo są zamrożone.

I choć pozornie mieścimy to wszystko, życie płynie (wiosna przeszła w upalne lato), media na pierwszych miejscach częściej piszą o wyniku ostatniego meczu „naszych” niż o zabijaniu i gwałtach kilkaset kilometrów od nas, to coś mrocznego wciąż nas dotyka, każdego dnia. Zdaliśmy egzamin z zaangażowania społecznego w kryzysie pierwszych tygodni, ale co dalej? Czy egzamin zdadzą też politycy, którzy mogą wojnę zatrzymać i przywrócić pokój?

W wielu miejscach (w „Niebieskiej Linii” IPZ także) ruszyły programy wsparcia psychologicznego dla dorosłych i dzieci z Ukrainy, samorządy troszczą się o miejsca pracy i długoterminowe zakwaterowanie dla uchodźczyń/ców, ale przecież wiemy, że ich miejsce jest w ich kraju, a nie na przymusowej emigracji.

Wojna przysłoniła wiele naszych starych problemów, także w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej. Drugi rok z rzędu (i zapewne nie ostatni) mamy jednoroczny Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie – ponoć z powodu zapowiadanej nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy. Dynamika prowadzenia procedury „Niebieskie Karty” w wielu miejscach mocno osiadła na mieliźnie, w oczekiwaniu na zmiany w formularzach i samym procedowaniu „Niebieskich Kart”. System przeciwdziałania przemocy dryfuje. I tylko sama przemoc w polskich domach wciąż kwitnie.

W tym worku z problemami w ostatnich dniach pojawiła się jedna dobra wiadomość. Polska będzie mieć swojego reprezentanta w GREVIO, czyli Komitecie monitorującym wdrażanie i przestrzeganie Konwencji Stambulskiej! Na 12. posiedzeniu Komitetu Stron Konwencji Stambulskiej, które odbyło się 8 czerwca 2022 roku, wybrano pięciu nowych ekspertów do 15-osobowego Komitetu. Ich kadencja będzie trwała cztery lata, począwszy od 1 września 2022 roku. O miejsce w GREVIO ubiegało się 23 kandydatów z 14 państw. Polskę reprezentować będzie mecenas dr Grzegorz Wrona. Poza wieloma osiągnięciami i kompetencjami dr Wrona jest także członkiem Rady Programowej naszego dwumiesięcznika. Cieszymy się i serdecznie gratulujemy!

Życzę nam wszystkim jak najwięcej dobrych wiadomości,
Renata Durda

SPIS TREŚCI

PRACA Z PARAMI

• Agata Sierota – W krzywym zwierciadle, czyli ukryta obsesyjna miłość
• Sylwia Kita – Koluzje – źródło konfliktów par
• Renata Kałucka-Kokot – Dlaczego nie odchodzi?
• Adam Chojnacki – Terapia pary z doświadczeniem traumy
• Sylwia Kita, Dawid Pudło – Pomoc psychologiczna dla doświadczających przemocy emocjonalnej
• Aneta Bukowska – Terapia skoncentrowana na emocjach w pracy z parą

RANY PSYCHICZNE

• Paulina Pawlak - Przemoc psychiczna w przestrzeni publicznej
• Ewelina Ostrowska - Być kobietą w prokuraturze.
• Rozmowa Małgorzaty Terlikowskiej z Ewą Kusz - Ja ci wierzę. O zapobieganiu przemocy seksualnej wobec dzieci i adekwatnej reakcji na przypadki wykorzystywania
• Anna Maria Nowakowska – Ty się nie dowiesz

CZARNA KSIĘGA OFIAR PRZEMOCY DOMOWEJ

• Grzegorz Wrona – Zabójstwo suicydalne

POŻEGNANIE TADEUSZA CIESIÓŁKI (1954-2022)

• Odszedł czowiek instytucja, pomagacz, przyjaciel
• Mariusz Winiarz "Złota rączka od pomocy"

Hałyna Kruk
***
stoisz z plakacikiem „no war”, jakby to był odpust za to,
czego już nie da się odwrócić: wojny się nie zatrzyma
jak jasnej krwi z rozerwanej arterii –
płynie wartko, pozbawiając sił i życia,
wchodzi do naszych miast uzbrojonymi ludźmi,
rozsypuje się po podwórkach wrogimi grupami dywersyjnymi,
podobnymi do śmiercionośnych kulek rtęci, których już się nie wyzbiera,
nie odda z powrotem, chyba że wyśledzą i unieszkodliwią
ci cywile menedżerowie, urzędnicy, informatycy i studenci,
których życie nie przygotowało do walk ulicznych, ale wojna uczy
w warunkach polowych – na miejscowości, do bólu znajomej, na gorąco,
do obrony terytorialnej najpierw biorą mężczyzn z doświadczeniem bojowym,
potem już nawet tych, którzy mają za sobą tylko Diunę i Fallouta,
no i jeszcze krótkie warsztaty z przygotowywania koktajli wybuchowych
u znajomego barmana. w najbliższym nocnym klubie
śpią dzieci, płaczą dzieci, rodzą się dzieci
na świat tymczasowo nienadający się do życia,
na podwórkowym placu zabaw spawają jeże kolczaste
i rozlewają śmiertelne „napoje” – rodzinnym biznesem,
całymi klanami, które wreszcie odkryły radość obcowania ze sobą
i zgodnej pracy zespołowej – wojna skraca odległość
od człowieka do człowieka, od narodzin do śmierci,
od tego, czego sobie nie życzyliśmy –
do tego, do czego okazaliśmy się zdolni
– mamo, odbierz – drugą godzinę prosi kobieta
w piwnicy bloku, uparcie i głucho,
nie przestając wierzyć w cud,
ale jej mama jest poza zasięgiem, na tym przedmieściu,
gdzie wielkie płyty ułożyły się jak tanie klocki
od masowych strzałów, gdzie wieże komunikacji jeszcze wczoraj
przestały się komunikować, gdzie świat rozerwał się na przed wojną i po
wzdłuż nierównego zgięcia plakacika „no war”,
który wyrzucisz do najbliższego śmietnika,
wracając z protestów do domu, rosyjski poeto

wojna zabija rękami obojętnych

a nawet rękami bezczynnych współczujących

Tłumaczyła: Aneta Kamińska

Hałyna Kruk  (ur. 1974) – poetka i tłumaczka. Autorka pięciu tomików poetyckich: Mandry w poszukach domu (1997), Slidy na pisku (1997), Obłyczczia poza switłynoju (2005), Spiw/isnuwannia (2013) i Dorosła (2017). Tłumaczka m.in. wierszy Wisławy Szymborskiej, Bohdana Zadury i Kazimierza Wierzyńskiego, prozy Jarosława Iwaszkiewicza, Stanisława Lema i Danuty Mostwin.

SPIS TREŚCI

DZIECI W POTRZEBIE

• Sabina Sadecka –  Most między wczoraj a jutro – terapia traumy oparta na zasobach
• Maksymiliana Żaczek – Straumatyzowane dzieci. Co wpływa na stopień traumatyzacji u dzieci i młodzieży?
• Maria Kuźmicz – Pomoce terapeutyczne w pracy z dzieckiem
• Maria Engler – Ciężkie zaburzenia przywiązania u dzieci z rodzin adopcyjnych i zastępczych
• Monika Kamińska - Ochrona dzieci w kryzysie humanitarnym

KORZENIE ZŁA

• Kamil Janicki – Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa
• Danuta Kalinowska – Profilaktyka przemocy wobec seniorów w gminie Garwolin

PRAWO I OBYCZAJ

• Monika Sokołowska – Problem braku wiarygodności pokrzywdzonej a zasada domniemania niewinności
• Natalia Skoczylas – Mediacja w sprawach związanych z przemocą w rodzinie.  Perspektywa prawniczek i prawników

COVID I JEGO SKUTKI

• Bogna Kociołowicz-Wiśniewska – Amerykański wymiar sprawiedliwości a pandemia
• Katarzyna Kulesza – Dobrostan warszawianek i warszawiaków w pandemii

APTECZKA POMAGACZA

• Przemysław Mućko - Wyobrażenia przydatne dla osób niosących pomoc

Drogie Czytelniczki i drodzy Czytelnicy!

Szkody, straty i koszty. To pojęcia, wokół których osnuta jest tematyka tego numeru „Niebieskiej Linii”. Po 2 latach pandemii skala kosztów jest wciąż trudna do oszacowania, bo - poza tym co już wiemy - w przyszłości zapłacimy za to, czego jeszcze o dalekosiężnych skutkach pandemii nie wiemy. I na pewno straty te nie będą się zawierać tylko w obszarze szkód zdrowotnych. Wskazuje na to choćby raport UNICEF o szkodach w populacji dzieci i młodzieży, do którego odwołuje się w swoim artykule dr Marek Michalak.

Podobnie rzecz ma się ze stratami wynikającymi z doświadczania przemocy domowej. Poza szkodami w „tu i teraz” zwykle jest także cały obszar strat dalekosiężnych, rozłożonych na lata, kiedy przemoc teoretycznie rzecz biorąc ustaje. O tym opowiada bardzo poruszająca historia bohaterki artykułu Hanny Węgrzynowicz. Nie bez powodu raport Światowej Organizacji Zdrowia z 2013 roku nazywał przemoc wobec kobiet światową epidemią.

Wiarę, że kilka dekad pracy nad zmniejszeniem skali przemocy domowej w Polsce przyniosło efekty, dają publikowane w tym numerze zalecenia GREVIO, czyli Komisji Ekspertów ds. wdrażania Konwencji Stambulskiej. Eksperci wskazują, gdzie Polska ma braki czy obszary do doskonalenia systemu przeciwdziałania przemocy domowej, ale to wskazówki na istniejącej już mapie częściowo zabudowanego i monitorowanego terenu. Możemy być dumni, że się do tego przyczyniliśmy.

Nie wiem jak Państwo, ale ja wchodzę w 2022 rok z silną wiarą w koniec epidemii wywołanej przez koronawirus. Lepiej lub gorzej, przetrwaliśmy ten trudny czas. Choć smutnych, rozdzierających serca pożegnań było zbyt wiele. W tym numerze żegnamy błękitnooką, z pięknym głosem i piękną osobowością Basię Leszczyńską z Opola. Trudno się z tym odejściem pogodzić.

To, co możemy robić, to działać zgodnie z wytycznymi GREVIO i z pamięcią o osobach takich jak Basia, by wspólnie realizować marzenia o tym, że życie bez przemocy jest możliwe. 

Renata Durda

SPIS TREŚCI

POŻEGNANIE

• Wierzyła w życie bez przemocy. Pożegnanie Barbary Leszczyńskiej

WYSOKIE KOSZTY PRZEMOCY

• Hanna Węgrzynowicz – Wysoka cena za godne życie. Opis przypadku i procesu pomagania osobie doznającej przemocy w rodzinie
• Karolina Zajdel – Przemoc ekonomiczna wobec kobiet
• Aneta Gawełek – Wstyd u mężczyzn doświadczających przemocy – konsekwencja stereotypu męskości
• Anna Maria Nowakowska – Stan umysłu

PANDEMIA SZKÓD U DZIECI

• Marek Michalak – Czas pandemii – skutki izolacji dzieci i młodzieży
• Maria Engler – Zaburzenia przywiązania u dzieci z rodzin adopcyjnych i zastępczych
• Przemysław Mućko – Wyobrażenia wspierające rozpoznawanie własnych potrzeb
• Katarzyna Kulesza – Dzieci pokrzywdzone przestępstwem w systemie pomocy

 REKOMENDACJE DLA SYSTEMU POMOCY

• Zalecenia GREVIO dla Polski
• Rzecznik Praw Obywatelskich o tzw. alienacji rodzicielskiej