Rocznik 2003

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Tymnumerem "Niebieskiej Linii" kończymy cykl związany z przemocą interpersonalną wspecyficznych populacjach – młodzieży (rówieśników), osób niepełnosprawnych,starszych i wreszcie osób o homoseksualnej orientacji.

"Słownikwyrazów obcych" podaje, że "homo-" pochodzi od greckiego słowa "homos" – takisam, równy i stanowi pierwszy człon wyrazów złożonych, oznaczający: taki sam,jednakowy, podobny. Tymczasem społeczeństwo w swej homofobii osobyhomoseksualne gwałtem różnicuje, odtrąca i piętnuje, przyklejając etykietęodmieńców, czy wręcz zboczeńców, myląc czasem homoseksualizm z pedofilią.

Odkilku miesięcy i w Polsce toczy się dyskusja nad legislacyjnymi rozwiązaniamizwiązanymi z prawami i sytuacją osób homoseksualnych pozostających w związkach.Jak pokazuje artykuł Kasi Michalskiej, w Niemczech ten etap zakończył się kilkalat temu "ustawą o partnerstwie życiowym" – bez względu na adekwatnośćrozwiązania prawnego w stosunku do oczekiwań społecznych i postulatów środowiskgejowskich oraz praktyczne zastosowanie tej ustawy, jedno trzeba jej przyznać –trafność i szlachetną prostotę nazwy. Omijamy w ten sposób rafy pejoratywnychokreśleń, które wiążą się z osobami o innej niż heteroseksualna orientacji seksualnej(o czym między innymi mówi tekst Ady Staręgi). Bo jak tu dokonać coming out(czyli ujawnienia swojego homoseksualizmu), gdy już w słowach, których trzebaużyć, tkwią negatywne oceny.

Przemoc(fizyczna, emocjonalna, prawna – o czym pisze Anna Staszewska, odwołując się doorzecznictwa strasburskiego) wobec osób homoseksualnych w wykonaniu otoczenia,rodziny, innych członków społeczeństwa, to jeden obszar? często i chętnieujawniany przez media. Łatwo bowiem opisać "zbrodnie nienawiści" popełnianeprzez większość wobec mniejszości.

Tymczasemdrugi, mniej chętnie ujawniany i trudno "opisywalny" obszar? to przemoc wzwiązkach homoseksualnych. Zadziwiająco często te związki borykają się zproblemami podobnymi do problemów w związkach heteroseksualnych. Ale ich ujawnieniei wiara w skuteczną pomoc są dużo trudniejsze. Stąd tak wielka ciemna liczbaprzy próbach opisu zjawiska i problemy z diagnozą, którą oprzeć można tylko naszacunkowych danych, pochodzących z kwestionowanych metodologicznie badań(artykuły Tomasza Kasprzaka i Macieja Tryburcego).

Wnumerze tym znajdziecie Państwo także kilka interesujących tekstów o przemocywobec dzieci i inspirującą rozmowę z Wiktorem Osiatyńskim – autorem ważnej iświetnie napisanej książki "O zbrodniach i karach".

Pożytecznej lektury

Renata Durda

SPIS TREŚCI

PRAKTYKA

• z Wiktorem Osiatyńskim rozmawia Renata Durda Gra motywacji czyli jak leczyć tych, którzy leczyć się nie chcą
• z Hamishem Sinclairem rozmawia Wiktor Osiatyński Przemocy można się oduczyć
• Gwizdek Bożena Wolontariusz – obopólna korzyść

ZOBACZMY ICH

• Kasprzak Tomasz Zbrodnie nienawiści
• Romaniuk Ryszard Bez ślubu i błogosławieństwa
• Michalska Katarzyna Partnerzy życiowi
• Tryburcy Maciej Przemoc w związkach homoseksualnych
• Staszewska Anna Równi inaczej
• Staręga Adrianna Młoda nietolerancja

PREZENTACJE

• Hernik Anna Przed nami dużo pracy – Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia"

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

WOKÓŁ DZIECI

• Sarzała Krzysztof Rejestr Ochrony Dziecka
• Popłońska-Szczepkowicz Edyta, Pietrowska Edyta Moja rodzina
• Kubicka Arletta Historia Ewy czyli różne oblicza wykorzystywania seksualnego

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Za oknem jesień, coraz bardziej szara i bezlistna. Choć bywa także i w wydaniu słonecznym, i bogatym w owoce. I my do Was przychodzimy z numerem o jesieni - życia. Także szarej i smutnej, choć mogłaby być pogodna i spełniona.

W czasie, kiedy przygotowywaliśmy ten numer, w mediach pojawiły się doniesienia o przypadkach przemocy wobec osób starszych, głównie w domach opieki społecznej. Przemocy fizycznej, psychicznej i ekonomicznej oraz zaniedbaniach i zaniechaniach, bo w kontekście bezradności i ograniczonej samodzielności podopiecznych, przemoc wobec ludzi starych niejedno ma oblicze. Od przemocy kryminalnej - napady, kradzieże z rozbojem ze szczególnym okrucieństwem, morderstwa (najczęściej na tle ekonomicznym), po przemoc cichą, domową, kiedy babcię zamyka się w pokoju, aby nie przeszkadzała domownikom albo po prostu ignoruje. Myśląc o rolach, jakie staruszkowie mogą grać w rodzinie, przychodzą na myśl role dzieci w rodzinie alkoholowej - babcia-bohater, babcia-kozioł ofiarny, babcia-niewidzialna, babcia-maskotka... Okrutne? Prawdziwe...

Myśląc o przemocy związanej z wiekiem podeszłym nie możemy także zapominać o tym, że przemoc działa w obie strony. Ludzie starzejąc się, potrafią być bardzo okrutni dla otoczenia, bezwzględni w egzekwowaniu swoich oczekiwań, roszczeniowi, egoistyczni czy wręcz zaburzeni...

Długo poszukiwaliśmy materiałów do tego numeru, bo ambitny cel jaki postawiliśmy przed sobą, aby opisać zjawisko przemocy wobec osób starszych, zapobieganie mu i programy terapeutyczne, okazał się trudny do zrealizowania z powodu... braku danych i programów do opisania. Dajemy więc diagnozę raczej ilościową niż jakościową. W ramkach znajdziecie dane, definicje i pojęcia, które pojawiają się w opisie zjawisk związanych ze starością. To raczej dopiero rekwizyty niż gotowe przedstawienie pt. "przemoc a starość". W tę scenografię wpisaliśmy kilka osobistych, prywatnych opowieści o starości - własnej, rodzinnej, sąsiedzkiej, bezdomnej...

Mamy nadzieję, że razem tworzą one osnowę, na której wspólnie zaczniemy budować programy edukacyjne i interwencyjne dla ludzi starszych i ich otoczenia.

Refleksyjnej lektury

Renata Durda

SPIS TREŚCI

TEORIA

• Michalska Katarzyna Statystyczna starość
• Staręga Adrianna Przemoc wobec osób starszych
• Kocimska Paulina Starość wyzwaniem dla współczesności
• Hernik Anna Zrozumieć starość – wywiad z Alicją Klich-Rączką

JESIEŃ ŻYCIA

• Dąbrowiecka Hanna Wygrać starość
• Hernik Anna Z rodziną czy bez
• Maresz Małgorzata Z własnej woli
• Staszewska Anna Niezasłużony los
• M.K. Przebudzenie

PRAKTYKA

• Garstka Tomasz Narcystyczne źródła przemocy
• Witkowski Tomasz Kłamcy patologiczni
• Kluczyńska Sylwia O stresie i sposobach radzenia sobie z nim
• Kruczyński Wojciech Asertywność w samoobronie

PREZENTACJE

• Staszewska Anna Pomóc najsłabszym – Powiślańska Fundacja Społeczna w Warszawie

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

• Michalska Katarzyna Polska wśród liderów – IX Europejska Konferencja ISPCAN

SPIS TREŚCI

PRAKTYKA

• Staszewska Anna Jak zakładnicy - wywiad z Piotrem Pawłowskim
• Kubiak Katarzyna Niepełnosprawność to źródło przemocy czy siły?
• Michalska Katarzyna Niepełnosprawni w Polsce
• Pisula Ewa Rodzice a niepełnosprawne dziecko
• Hernik Anna Starość nas dotyczy (nie) - wywiad z Elżbietą Szwałkiewicz
• Ochrona dzieci niepełnosprawnych w Wielkiej Brytanii

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Przemoc wobec osób niepełnosprawnych

FORUM

• Kuna-Broniowska Agnieszka, Łysenko Olga Z teki pracownika socjalnego. Przemoc w rodzinie w świetle danych pomocy społecznej
• Michalska Katarzyna Procedura "Niebieskich Kart" w województwach

PO KONFERENCJII

• Michalska Katarzyna Bezpieczeństwo w polskiej szkole
• Ostrowska Krystyna Agresja i przemoc w polskiej szkole - diagnoza zjawiska
• Wajerowska-Oniszczuk Barbara Mediacja w szkołach
• Bogacka-Osińska Bogumiła Dzieci łamiące prawo

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Przemoc w szkole, przemoc wśród młodzieży, przemoc rówieśnicza, przemoc między rodzeństwem... Wszyscy słyszeli, wszyscy widzą, wszyscy wiedzą... No właśnie... co wiedzą? Nam także, gdy zaczęliśmy planować ten numer wydawało się, że to temat tak spenetrowany i rozpoznany, że właściwie szkoda czasu i miejsca, aby powielać znane prawdy. Ale im dalej wchodziliśmy w głąb tematu, tym jaśniejsze stawało się, jak mało wiemy o tym zjawisku. Wielu ludzi uważa, że agresja to integralna część procesu dojrzewania, a rywalizacja nastolatków im ostrzejsza tym lepsza, tym lepiej socjalizująca i przygotowująca do dorosłego życia.

Przypomina to odwieczną dyskusję zwolenników i przeciwników bajek braci Grimm. Zwolennicy mówią, że świat jest okrutny i im szybciej dziecko pozna prawdziwe jego oblicze, tym lepiej. Przeciwnicy argumentują, że bajki mają zapewnić poczucie bezpieczeństwa i przyswoić dziecku wartości, wśród których miłość, dobroć i lojalność są nadrzędne.

Ale równie wiele osób uważa, że zjawisko przemocy w polskiej szkole i wśród polskiej młodzieży niepokojąco się nasila. Wśród czynników etiologicznych wymieniamy jednym tchem media, zmiany cywilizacyjne, kryzys ekonomiczny, brak perspektyw, pauperyzację spo- łeczeństwa, różnice w dochodach... Dużo tego, a każdy czynnik sam jeden mógłby wszystko zło świata tego wytłumaczyć. Może jest więc specyficzny klucz do przemocy szkolnej? Klucz odmienny od innych problematycznych zjawisk i zachowań. Poszukiwaniu tego klucza poświęciliśmy ten numer.

Szczególnie zwracam Państwa uwagę na artykuły poświęcone temu, jak sobie radzą z przemocą rówieśniczą we Francji i w USA oraz na cały dział "Praktyka", w którym przedstawiamy kilka świetnych, realizowanych w Polsce programów przeciwko przemocy w szkole. W "Polemikach" publikujemy dyskusję wokół tekstu prof. Ryszarda Legutki opublikowanego na początku kwietnia br. w dzienniku "Rzeczpospolita". Zachęcamy do nadsyłania do redakcji listów na temat tego, czy zetknęliście się z podobnymi argumentami przeciwników systemu pomocy ofiarom przemocy domowej w swoich środowiskach lokalnych. Jak radzicie sobie z takimi adwersarzami? Jakich kontrargumentów używacie, szukając wsparcia wśród decydentów lokalnych? W każdej krytyce jest ziarno prawdy. Warto z pokorą przyjrzeć się temu, jak nas widzą inni.

Interesującej i inspirującej lektury

Renata Durda

PS. Wspólnie z przewodniczaca Sejmowej Komisji Sprawiedliwosci i Praw Czlowieka - posel Katarzyna Piekarska orgazizujemy debate "Czy w polskiej szkole jest bezpiecznie?". Konferencja odbedzie sie 26 maja br. w gmachu Sejmu RP. Zainteresowanym mozemy przeslac publikacje zawierajaca wystapienia i glosy w dyskusji, która opracuje po konferencji Biuro Studiów i Ekspertyz Sejmu RP.

SPIS TREŚCI

TEORIA

• Garstka Tomasz Przemoc rówieśnicza z perspektywy psychoanalitycznej
• Czyż Elżbieta Przemoc w szkole w opinii uczniów
• Herzberger Sharon D. Przemoc wobec rodzeństwa
• Bourgoin Michele, Cackowska-Demirian Jolanta Przemoc wśród młodzieży we Francji PRAWO
• Polanowski Jarosław Przemoc rówieśnicza - aspekty prawne

PRAKTYKA

• Staszewska Anna Wszyscy jesteśmy amatorami - wywiad z Lucyną Bojarską
• STOP - Program Przeciwdziałania Przemocy - poradnik dla rodziców - poradnik dla uczniów
• Fenik Katarzyna Mina
• Lasok Sabina Przeszkoleni. Program profilaktyczny przeciw "koceniu"

Z INTERNETU

• Staręga Adrianna Jak to się robi w Ameryce? Przeciwdziałanie zjawisku bullyingu

FORUM

• Bojarska Lucyna Przepraszam, czy tu biją?
• Ziemniewicz Marcin Kto winny? Czyli o przemocy w szkole
• Nieformalna Grupa Przeciwko Przemocy "Wsparcie"

POLEMIKI

• Legutko Ryszard Rodzina na cenzurowanym (fragment artykułu z "Rzeczpospolitej")
• Z listy dyskusyjnej Maresz Małgorzata Niestrudzony dobosz

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Oddajemy do Waszych rąk numer poświęcony mediacjom - historii tej metody, zasadom osadzenia i wykorzystania mediacji w systemie prawnym (także polskim), przykłady zastosowań, osobiste doświadczenia mediatorów.

Już po przygotowaniu numeru do druku odbyliśmy długą i gorącą dyskusję w gronie redakcji czy mediacja to dobre rozwiązanie dla spraw związanych z przemocą w rodzinie. W sytuacji gdzie z definicji istnieje nierównowaga sił między stronami, a sprawca marzy tylko o osiągnięciu ugody z ofiarą na swoich prawach i gotów jest to osiągnąć wyćwiczoną od lat manipulacją. Nie budziła naszej wątpliwości użyteczność mediacji w zagmatwanych sprawach majątkowych, w "prostych" sprawach rozwodowych, w kwestii opieki nad dziećmi, czy zadośćuczynienia od nieletnich sprawców drobnych przestępstw, gdzie ugoda osiągnięta dzięki mediacji ma wymiar nie tylko kary, ale także środka wychowawczego i socjalizującego.

Jak zatem (i czy w ogóle) wykorzystywać mediacje w sprawach związanych z przemocą w rodzinie? Zgodziliśmy się, że mediacja może być jednym ze sposobów wykorzystywanych w sprawach przemocy - pod ścisłym nadzorem, z dużą rozwagą i tylko w niektórych obszarach problemów, które towarzyszą rodzinom dotkniętym przemocą. Zawsze należy rozważyć czy w trakcie mediacji uda się zachować równą pozycję stron, wspierać ofiarę w poszukiwaniu pomocy terapeutycznej i prawnej. Zgodnie z kodeksem etycznym mediator nie może udzielać porad prawnych żadnej ze stron, ale w uzasadnionych sytuacjach może zaproponować stronie zasięgnięcie porady prawnej u kogoś innego. Można skorzystać z zasady, że strony konfliktu nie spotkają się osobiście, lub, że słabszej ze stron towarzyszy terapeuta.

Polecam szczególnie uważną lekturę tekstu Ady Staręgi o mediacjach w Kanadzie. Zebrane tam reguły i zasady wynikają z wieloletnich doświadczeń w tej dziedzinie. Tak w zakresie organizacji, jak i standardów psychologicznych i prawnych.

Mediacje w Polsce wciąż raczkują. Brakuje mediatorów, brakuje tradycji, brakuje tego sposobu myślenia wśród pracowników wymiaru sprawiedliwości. Ale jest już wiele miejsc i ludzi, którzy zaangażowali się w propagowanie i wdrażanie tej metody rozwiązywania konfliktów. Musimy ich wspierać i współpracować z nimi, bo to nowoczesna i zgodna z teoriami rozwoju społecznego metoda. I bardzo ekonomiczna dla wszystkich.

Spokojnej i rozważnej lektury

Renata Durda

PS. Przypominamy o wpłatach na prenumeratę na rok 2003. Tylko prenumerata zapewni Państwu systematyczne otrzymywanie "Niebieskiej Linii".

SPIS TREŚCI

PRAWO

PRAKTYKA

• Ewa Siedlecka Jesteś lekiem na całe zło...
• Tamara Pocent Mediacje w konfliktach z udziałem dzieci. Doświadczenia Komitetu Ochrony Praw Dziecka
• Sylwia Kluczyńska O sztuce porozumiewania się
• Z Beatą Pilewską-Zając rozmawia Anna Staszewska Cuda terapeutyczne
• Wojciech Kruczyński Nie będę ofiarą. Trening samoobrony w ośrodku kryzysowym "DOM"
• Ewelina Sawaściuk Autoagresja
• Bożena Gwizdek Nie jestem winna. Studium przypadku
• Monika Płatek Mediacja - szansa dla pokrzywdzonego?

PREZENTACJE

• Anna Staszewska Sprawiedliwość naprawcza - Od spraw karnych po konflikty sąsiedzkie

Z INTERNETU

• Joanna Muszyńska Nikt tyle nie całuje. Programy pomocy dzieciom krzywdzonym i zaniedbywanym w Serbii i Czarnogórze
• Adrianna Staręga Mediacje rodzinne w Kanadzie

FORUM

• Teresa Janiec Moje kanadyjskie doświadczenia

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

NASZE LEKTURY

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy!

Witamy Was pierwszym numerem Niebieskiej Linii w tym roku. Mamy nadzieję, że zmiana szaty graficznej przypadnie Wam do gustu. Postanowiliśmy zrealizować Wasz postulat, aby trochę "rozweselić" środek pisma. Poza tym każda zmiana ma właściwości odmładzające

Zmieniliśmy także podtytuł pisma - niepostrzeżenie dla nas samych pismo zaczęło się zajmować także aspektami przemocy interpersonalnej i instytucjonalnej - zgodnie z Waszymi postulatami - i zawartość wyszła poza krąg spraw zawiązanych z przemocą w rodzinie.

W tym numerze znajdziecie pokłosie VII konferencji "przemocowej" organizowanej przez PARPA, SWPS i Pogotowie "Niebieska Linia". Dla tych, którzy mieli szczęście zakwalifikować się do uczestnictwa, będzie to przypomnienie zdarzeń z końca ubiegłego roku, dla nieobecnych okazja, aby choć trochę posmakować atmosfery tego, co się działo. Polecam szczególnie skrót niezwykle ciekawego wykładu wygłoszonego przez prof. Sharon Herzberger z Trinity College w stanie Connecticut w USA o roli stereotypów w ocenianiu i kwalifikowaniu zjawiska przemocy. Czy bycie białą, wykształconą kobietą daje większe przyzwolenie społeczne na bicie własnych dzieci? Czy mężczyna, ofiara przemocy, może liczyć na równie sprawną i empatyczną pomoc jak kobieta?

Anna Staszewska w artykule "Ulica nie jest dla dzieci" podaje, że na świecie ponad 100 milionów dzieci wychowuje się i uczy życia na ulicy! W Warszawie, według danych Krajowy Komitet Wychowania Resocjalizującego, jest ich 15 tysięcy. Wyznam, że jako mieszkankę tego miasta wprawiło mnie to w zdumienie i panikę. I skłoniło do wielu refleksji...

Kilka następnych artykułów koncentruje się wokół zjawiska komercyjnego wykorzystywania seksualnego - dzieci i dorosłych. Te dwa obszary łączy wspólne miejsce, gdzie rozgrywa się dramat - ulica. Pracy streetworkerów (zdumiewające jak blisko od tego słowa do streetwalker, co oznacza prostytutkę) poświęcamy wiele uwagi w tym numerze. W polskiej ofercie pomocowej to wciąż nowe zjawisko. I niesłychanie wartościowe.

Miłej lektury

Renata Durda

PS. W tym roku będziemy stopniowo ograniczać liczbę egzemplarzy wysyłanych jako gratisy. Rozważcie możliwość opłacenia prenumeraty "Niebieskiej Linii". Przypominamy, że prenumeratę można rozpocząć od dowolnego numeru.

SPIS TREŚCI

WYDARZENIA

• Michalska Katarzyna VII Ogólnopolska Konferencja Przeciw Przemocy w Rodzinie
• Fenik Katarzyna Mały świadek w Wielkiej Brytanii
• Herzberger Sharon D. Rola stereotypów w diagnozowaniu przemocy

FORUM

• Co myślimy o przemocy w rodzinie? wypowiedzi Urszuli Nowakowskiej, Andrzeja Zolla, Pawła Jarosa - opracowała Anna Hernik

TEORIA

• Bilska Ewa Pomoc, czyli uczenie samopomocy

PRAKTYKA

• Rychter Iwona Prawda, która boli - ból, który leczy
• Staszewska Anna Siostry od upadłych aniołów
• Pawlak-Jordan Beata, Sobolewska Zofia Kobiety po przejściach
• Staszewska Anna Ulica nie jest dla dzieci
• Stryjenka Sylwia Niebezpieczny seks

Z INTERNETU

• Elżbieta Kaczmarska Dać szansę. Pomoc dzieciom w Czechach

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

• Michalska Katarzyna "Niebieskie Karty" w pomocy społecznej

NASZE LEKTURY